Difference between revisions of "Սասունցի Դավիթ II:2"
Line 1: | Line 1: | ||
<- Եդ [[Սասունցի Դավիթ]] | <- Եդ [[Սասունցի Դավիթ]] | ||
+ | |||
+ | ՄԱՍՆ ԵՐԿՐՈՐԴ | ||
+ | |||
+ | ՄԵԾ ՄՀԵՐԻ ԵՎ ՄՍՐԱ ՄԵԼԻՔԻ ԳՈՏԵՄԱՐՏԸ | ||
+ | |||
+ | :Մհեր էլավ Սասնա թագավոր, | ||
+ | :Երկրի սահմաններ հասավ Ֆարկին, Համիթ, | ||
+ | :Համիթեն մինչև Սևորակ, | ||
+ | :Սևորակեն մինչև Բալաճուկ: | ||
+ | |||
+ | |||
+ | :էն ժամանակ Մըսրա Մելիք | ||
+ | :Իր մարդեր ղրկեր էր Սասուն՝ | ||
+ | :Դեղձուն խաթունից հարկ առնելու: | ||
+ | :Մհեր տեսավ Մելիքի մարդեր, | ||
+ | :Ասաց,— Մարե, էս ի՞նչ կտրիճներ են, | ||
+ | :Որ էկեր են մեր երկիր: | ||
+ | :Մեր խաբեց, ասաց.— Մըսրա Մելիքի մարդեր են, | ||
+ | :էկեր են քո թագավորութեն շնորհավորեն: | ||
+ | :Կըվախեր՝ չէլնի, թե Մհեր ջարդեր էնոնց: | ||
+ | |||
+ | |||
+ | :Մնաց մինչև առավոտ: | ||
+ | :Մհեր գնաց վեր ախպրին ջուր խմելու: | ||
+ | :էնտեղ տեսավ էն աղջիկ, | ||
+ | :Որ թագուն սեր կաներ հետ: | ||
+ | :էդ աղջիկ տեսավ Մհեր, ասաց. | ||
+ | :— Բարով ես էկի, հազար բարով, Մհեր ջան, | ||
+ | :Քո կուռ դալար մնա, երկար ապրես, | ||
+ | :Մհե՛ր ասաց.— Ւնչի՞ էդպես կասես, աղջի; | ||
+ | :Ասաց.— էնդոլ համար կասեմ, | ||
+ | :Որ էս տասներկու տարի մեզ կըպսւհես: | ||
+ | :Դե, ասա, տեսնանք, ի՞նչ արիր | ||
+ | :Մըսրա Մելիքի մարդերաց հետ: | ||
+ | :Մհեր ասաց,— ի՞նչ պետք է անեմ, | ||
+ | :Ինոնք կտրիճներ են, հյուր էն էկի մեզ: | ||
+ | :Աղջիկ գլուխ տարավ, բերավ, ասաց, — | ||
+ | :էհ, օղորմած, ի՞նչ հյուր, ի՞նչ բան, | ||
+ | :Ինոնք էկիր են հարկ ժողվելու: | ||
+ | :Մհեր էդ որ լսավ, հերսոտավ, | ||
+ | :Վզի ջլեր գերանի պես կայնան: | ||
+ | :Դարձավ, էկավ մոտ էն մարդեր, ասաց, | ||
+ | :— Ի՞նչ կուզեք մեզնե: | ||
+ | :էն մարդեր ասին, — Խարջ ու խարաջ կուզենք, | ||
+ | :Թե չտաս, Մըսրա Մելիք գիկա կռիվ քո վերա: | ||
+ | :Մհեր էս խոսք լսելուն պես շուտ էլավ, | ||
+ | :Գնաց մոտ քեռի Թորոս, ասաց, | ||
+ | :— Հացն ու գինին, Տեր կենդանին, | ||
+ | :Չեմ տա, կերթամ կռիվ Մելիքի դեմ: | ||
+ | :Քեռի Թորոս ասաց.— Մհեր, լաո, | ||
+ | :Դու էղեր էս խոջա մարդ, խելքի հասած, | ||
+ | :Քշի գնա Մըսր, Մելիքի մոտ, | ||
+ | :Խընդրվի՝ բալքի մեր խարաջ պակասցու, | ||
+ | :Մեր խարաջ շատ է, մենք աղքատ ենք, | ||
+ | :Կըտեսնիս, չենք կըրնա ապրի: | ||
+ | |||
+ | |||
+ | 2 | ||
+ | |||
+ | |||
+ | :Առավոտ լուսուն Մհեր էլավ, | ||
+ | :Քուռուկիկ Ջալալին հեծավ, | ||
+ | :Քշեց, գնաց, հասավ Բաղդադ: | ||
+ | :Մըսրա Մելիք ամարաթի դուռ նստուկ էր: | ||
+ | :Տեսավ հեռվանց ձիավոր մի գիկա, | ||
+ | :Ւնք խոչա ամրոց մի՝ նստուկ ձիու վրեն, | ||
+ | :Էդ ձին փոթորկի պես գիկեր: | ||
+ | :Էկավ, հասավ, բարև տվեց: | ||
+ | :Մըսրա Մելիք էնոր տեսավ, զարզընդավ: | ||
+ | :Չկըրցավ շիտակ բարև առներ, | ||
+ | :Մեջ ուր մտքին ասաց, | ||
+ | :«էդմալ էլ մարթ կէղնի աշխարք»: | ||
+ | :Շուտ հրաման էտու, «Ձին բռնեք»: | ||
+ | :Ծառաներ ձին բռնին, Մհեր իջավ: | ||
+ | :Մըսրա Մելիք Մհեր վերուց, էլավ պալատ, | ||
+ | :Էտեխ նոր բարև տվեց, բարև առավ, | ||
+ | :Դարձավ հարցուց,— Դու ո՞րտեղացի ես, կտրիճ: | ||
+ | :Ասաց,— Ես Սասունից եմ, | ||
+ | :Քեռի Թորոսի խարզեն եմ: | ||
+ | :— Հա ,— ասաց,— իմ հողի մեջ որ կընստեք, դու եք | ||
+ | :Մհեր ասաց,— Հա, մենք ենք: | ||
+ | :Մըսրա Մելիք սիրով ընդունեց Մհեր, | ||
+ | :Պատվեց, կերցուց, խըմցուց, սիրաշահեց, | ||
+ | :Տեսավ ինք հաստատ մարդ է, ազնավուր մարդ է, | ||
+ | :«էդոր արուն որ մեր ազգի մեջ չընկնի, | ||
+ | :Էդոնք իմ ազգի քոք կըկտրեն»: | ||
+ | :Էլավ Մըսրա Մելիք, գնաց մոտ Ւսմիլ խանում, ասաց | ||
+ | :— Կն՛իկ, դու քեզ էնպես զարդարես, | ||
+ | :Որ լուն քո քթեն ընկնի, հազար կտոր էղնի: | ||
+ | :Ասաց,— Ւնչի Մըսրա Մելիք: | ||
+ | :Ասաց,— էդ մարդ որ էկեր է, | ||
+ | :Յոթ օր քո մոտ պետք է պառկի: | ||
+ | :Կնիկ, Մհերից, ուր ձիուց թե ջինս չվերունք, | ||
+ | :Էս մարդու ազգ մեր քոք կըկտրի: | ||
+ | :Մրսրա Մելիք էլավ, Մհեր կանչեց, ասաց. | ||
+ | :— Մհեր, գինա՞ս ինչ կա: | ||
+ | :— Չէ,— ասաց,— չեմ գինա: | ||
+ | :Ասաց,— Ես ծեր եմ, | ||
+ | :Մինչ էսօր աստված ինձ զավակ չի տվեր, | ||
+ | :Ես ջահել կնիկ մի ունեմ, | ||
+ | :Դու էս գիշեր պետք է էրթաս իմ կողվենք, | ||
+ | :Որ ինձ տղա մի էղնի, | ||
+ | :Իմ թագավորութեն պահի: | ||
+ | :— էդ չեղած բան է,— ասաց Մհեր,— | ||
+ | :Ինչպես կըրնամ քու կողվենք մտնեմ: | ||
+ | :Խալիֆ ասաց.— Մհեր, ես քեզ սիրեր եմ, | ||
+ | :Խաթրով էղնի, տէրթաս, | ||
+ | :Զոռով էղնի, տէրթաս: | ||
+ | :Ինչ արեց, չարեց Մելիք, | ||
+ | :Մհեր ասաց.— «Չէ ու չէ»: | ||
+ | :Մըսրա Մելիք ուժեղ մարդ էր, | ||
+ | :Հերս բռնավ Մհերի վրեն՝ կռիվ սկսավ: | ||
+ | :Մհեր էլավ, գնաց Բշկերու դաշտ, | ||
+ | :Մըսրա Մելիք էկավ էնոր առեջ: | ||
+ | :Ամեն մեկու գուրզ իրեք հարիր լիտր էր, | ||
+ | :Գուրզեր առան էկսն իրար դիմաց, կռիվ արին, | ||
+ | :Թրըխկոց, շրըխկոց էրկինք, դետինք բռներ էր: | ||
+ | :Կես ասին,—«Ամպերն են, կըգոռան» | ||
+ | :Կես ասին,— «էրկրաշարժ է, սարը կըպլեն»: | ||
+ | :Էտոնց զարկ-զարկոցից աշխարք կըդողար: | ||
+ | :Էտոնց կռիվ իրեք օր, իրեք գիշեր քաշեց: | ||
+ | :Չորրորդ օր Մելիք ինք զինք ասաց. | ||
+ | :«Մեր գրքերաց մեջ գրուկ է, | ||
+ | :Որ Սասնա կտրիճներ մեզ պետք է հաղթեն: | ||
+ | :Քանի որ էդպես է գրվե մեր ճակատ, | ||
+ | :Գիր չավրի, էդպես էլ տէղնի»: | ||
+ | :Մտածեց, թողեց կռվի դաշտ, | ||
+ | :Եդ քաշվավ, էկավ իր տուն: | ||
+ | |||
+ | |||
+ | :Իրիկուն Մելիք ասաց, | ||
+ | :— Մհեր ջան, արի ես ու դու ախպեր դառնանք», | ||
+ | :Իրար հետ պայմանն դնենք, թուխտ գրենք՝ | ||
+ | :Ես շուտ մեռա, իմ կնիկ, էրեխեք դու տանես, պահես, | ||
+ | :Դու շուտ մեռար, քո կնիկ, էրեխեք ես բերեմ, պահեմ՝ | ||
+ | :Ուրիշներ չասեն՝ ախպեր չունի, | ||
+ | :Անտեր են մնացե ինոնց ճժեր: | ||
+ | :Մհեր ասաց,— Լավ կասես, Մելիք: | ||
+ | :Ախպերութեն քաղցր է, արուն արնի խառնին, | ||
+ | :Խըմեցին, էղան ախպեր: | ||
+ | :Մհեր էլավ, հեծավ իր ձին, | ||
+ | :Ասաց,— Մըսրա Մելիք, մնաս բարով: | ||
+ | :Ասաց,— Մհեր ջան, ինչքան որ խարջ կար, | ||
+ | :Ամեն էլ հալալ էղնի քեզ, | ||
+ | :Էն հողեր, ամեն տվեր եմ քեզ, | ||
+ | :Գնա, կեր, խմի, վայելի, | ||
+ | :Մենակ կռվի ժամանակ որ էղնի, | ||
+ | :Դու իմ պառկ էղնիս: | ||
+ | :Էդ, Մըսրա Մելիք սաղ սրտով չասաց, | ||
+ | :Կըվախենար Մհեր,ից, կըկեղծավորնար, | ||
+ | :Մսրա Մելիք կըտեսներ Մհեր, | ||
+ | :Որ ինք հաստատ մարդ, ազնահուր մարդ է: | ||
+ | |||
+ | |||
+ | :Մհեր էկավ հասավ Սասուն, | ||
+ | :Քեռի Թորոս դուռ կանուկ էր, | ||
+ | :Բարև տվեց քեռուն, բարև առավ: | ||
+ | :Ասաց,— Մհեր, լաո, | ||
+ | :Մեր խարջ պակսեցուցի՞ր: | ||
+ | :— Տո քեռի՛, ինչ կասես,— ասաց,— | ||
+ | :Շատ աղեկ մարդ Է Մըսրա Մելիք, | ||
+ | :Խարջ ամեն բաշխեր Է ինձ. | ||
+ | :Էս Սասնա հողերու տեր մենք ենք, | ||
+ | :Ասաց՝ «Գնա, կեր, խմի, վայելի»: | ||
+ | :Քեռի, գինա՞ս ինչ, | ||
+ | :Ես Մըսրա Մելիքի հետ ախպեր եմ Էղի. | ||
+ | :Մենք ուխտ արինք, արուին արնի խառնինք, | ||
+ | :Որ ես շուտ մեռնեմ, էն իմ էրեխեք տանի, պահի | ||
+ | :Էն շուտ մեռնի, ես էնոր էրեխեք պահեմ, | ||
+ | :Որ ուրիշներ չասեն՝ մացած են որբ: | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ՄՀԵՐԸ ԻՍՄԻԼ ԽԱԹՈՒՆԻ ԿԱՆՉՈՎ ԳՆՈՒՄ է ՄԸՍՐ |
Revision as of 13:37, 12 February 2006
<- Եդ Սասունցի Դավիթ
ՄԱՍՆ ԵՐԿՐՈՐԴ
ՄԵԾ ՄՀԵՐԻ ԵՎ ՄՍՐԱ ՄԵԼԻՔԻ ԳՈՏԵՄԱՐՏԸ
- Մհեր էլավ Սասնա թագավոր,
- Երկրի սահմաններ հասավ Ֆարկին, Համիթ,
- Համիթեն մինչև Սևորակ,
- Սևորակեն մինչև Բալաճուկ:
- էն ժամանակ Մըսրա Մելիք
- Իր մարդեր ղրկեր էր Սասուն՝
- Դեղձուն խաթունից հարկ առնելու:
- Մհեր տեսավ Մելիքի մարդեր,
- Ասաց,— Մարե, էս ի՞նչ կտրիճներ են,
- Որ էկեր են մեր երկիր:
- Մեր խաբեց, ասաց.— Մըսրա Մելիքի մարդեր են,
- էկեր են քո թագավորութեն շնորհավորեն:
- Կըվախեր՝ չէլնի, թե Մհեր ջարդեր էնոնց:
- Մնաց մինչև առավոտ:
- Մհեր գնաց վեր ախպրին ջուր խմելու:
- էնտեղ տեսավ էն աղջիկ,
- Որ թագուն սեր կաներ հետ:
- էդ աղջիկ տեսավ Մհեր, ասաց.
- — Բարով ես էկի, հազար բարով, Մհեր ջան,
- Քո կուռ դալար մնա, երկար ապրես,
- Մհե՛ր ասաց.— Ւնչի՞ էդպես կասես, աղջի;
- Ասաց.— էնդոլ համար կասեմ,
- Որ էս տասներկու տարի մեզ կըպսւհես:
- Դե, ասա, տեսնանք, ի՞նչ արիր
- Մըսրա Մելիքի մարդերաց հետ:
- Մհեր ասաց,— ի՞նչ պետք է անեմ,
- Ինոնք կտրիճներ են, հյուր էն էկի մեզ:
- Աղջիկ գլուխ տարավ, բերավ, ասաց, —
- էհ, օղորմած, ի՞նչ հյուր, ի՞նչ բան,
- Ինոնք էկիր են հարկ ժողվելու:
- Մհեր էդ որ լսավ, հերսոտավ,
- Վզի ջլեր գերանի պես կայնան:
- Դարձավ, էկավ մոտ էն մարդեր, ասաց,
- — Ի՞նչ կուզեք մեզնե:
- էն մարդեր ասին, — Խարջ ու խարաջ կուզենք,
- Թե չտաս, Մըսրա Մելիք գիկա կռիվ քո վերա:
- Մհեր էս խոսք լսելուն պես շուտ էլավ,
- Գնաց մոտ քեռի Թորոս, ասաց,
- — Հացն ու գինին, Տեր կենդանին,
- Չեմ տա, կերթամ կռիվ Մելիքի դեմ:
- Քեռի Թորոս ասաց.— Մհեր, լաո,
- Դու էղեր էս խոջա մարդ, խելքի հասած,
- Քշի գնա Մըսր, Մելիքի մոտ,
- Խընդրվի՝ բալքի մեր խարաջ պակասցու,
- Մեր խարաջ շատ է, մենք աղքատ ենք,
- Կըտեսնիս, չենք կըրնա ապրի:
2
- Առավոտ լուսուն Մհեր էլավ,
- Քուռուկիկ Ջալալին հեծավ,
- Քշեց, գնաց, հասավ Բաղդադ:
- Մըսրա Մելիք ամարաթի դուռ նստուկ էր:
- Տեսավ հեռվանց ձիավոր մի գիկա,
- Ւնք խոչա ամրոց մի՝ նստուկ ձիու վրեն,
- Էդ ձին փոթորկի պես գիկեր:
- Էկավ, հասավ, բարև տվեց:
- Մըսրա Մելիք էնոր տեսավ, զարզընդավ:
- Չկըրցավ շիտակ բարև առներ,
- Մեջ ուր մտքին ասաց,
- «էդմալ էլ մարթ կէղնի աշխարք»:
- Շուտ հրաման էտու, «Ձին բռնեք»:
- Ծառաներ ձին բռնին, Մհեր իջավ:
- Մըսրա Մելիք Մհեր վերուց, էլավ պալատ,
- Էտեխ նոր բարև տվեց, բարև առավ,
- Դարձավ հարցուց,— Դու ո՞րտեղացի ես, կտրիճ:
- Ասաց,— Ես Սասունից եմ,
- Քեռի Թորոսի խարզեն եմ:
- — Հա ,— ասաց,— իմ հողի մեջ որ կընստեք, դու եք
- Մհեր ասաց,— Հա, մենք ենք:
- Մըսրա Մելիք սիրով ընդունեց Մհեր,
- Պատվեց, կերցուց, խըմցուց, սիրաշահեց,
- Տեսավ ինք հաստատ մարդ է, ազնավուր մարդ է,
- «էդոր արուն որ մեր ազգի մեջ չընկնի,
- Էդոնք իմ ազգի քոք կըկտրեն»:
- Էլավ Մըսրա Մելիք, գնաց մոտ Ւսմիլ խանում, ասաց
- — Կն՛իկ, դու քեզ էնպես զարդարես,
- Որ լուն քո քթեն ընկնի, հազար կտոր էղնի:
- Ասաց,— Ւնչի Մըսրա Մելիք:
- Ասաց,— էդ մարդ որ էկեր է,
- Յոթ օր քո մոտ պետք է պառկի:
- Կնիկ, Մհերից, ուր ձիուց թե ջինս չվերունք,
- Էս մարդու ազգ մեր քոք կըկտրի:
- Մրսրա Մելիք էլավ, Մհեր կանչեց, ասաց.
- — Մհեր, գինա՞ս ինչ կա:
- — Չէ,— ասաց,— չեմ գինա:
- Ասաց,— Ես ծեր եմ,
- Մինչ էսօր աստված ինձ զավակ չի տվեր,
- Ես ջահել կնիկ մի ունեմ,
- Դու էս գիշեր պետք է էրթաս իմ կողվենք,
- Որ ինձ տղա մի էղնի,
- Իմ թագավորութեն պահի:
- — էդ չեղած բան է,— ասաց Մհեր,—
- Ինչպես կըրնամ քու կողվենք մտնեմ:
- Խալիֆ ասաց.— Մհեր, ես քեզ սիրեր եմ,
- Խաթրով էղնի, տէրթաս,
- Զոռով էղնի, տէրթաս:
- Ինչ արեց, չարեց Մելիք,
- Մհեր ասաց.— «Չէ ու չէ»:
- Մըսրա Մելիք ուժեղ մարդ էր,
- Հերս բռնավ Մհերի վրեն՝ կռիվ սկսավ:
- Մհեր էլավ, գնաց Բշկերու դաշտ,
- Մըսրա Մելիք էկավ էնոր առեջ:
- Ամեն մեկու գուրզ իրեք հարիր լիտր էր,
- Գուրզեր առան էկսն իրար դիմաց, կռիվ արին,
- Թրըխկոց, շրըխկոց էրկինք, դետինք բռներ էր:
- Կես ասին,—«Ամպերն են, կըգոռան»
- Կես ասին,— «էրկրաշարժ է, սարը կըպլեն»:
- Էտոնց զարկ-զարկոցից աշխարք կըդողար:
- Էտոնց կռիվ իրեք օր, իրեք գիշեր քաշեց:
- Չորրորդ օր Մելիք ինք զինք ասաց.
- «Մեր գրքերաց մեջ գրուկ է,
- Որ Սասնա կտրիճներ մեզ պետք է հաղթեն:
- Քանի որ էդպես է գրվե մեր ճակատ,
- Գիր չավրի, էդպես էլ տէղնի»:
- Մտածեց, թողեց կռվի դաշտ,
- Եդ քաշվավ, էկավ իր տուն:
- Իրիկուն Մելիք ասաց,
- — Մհեր ջան, արի ես ու դու ախպեր դառնանք»,
- Իրար հետ պայմանն դնենք, թուխտ գրենք՝
- Ես շուտ մեռա, իմ կնիկ, էրեխեք դու տանես, պահես,
- Դու շուտ մեռար, քո կնիկ, էրեխեք ես բերեմ, պահեմ՝
- Ուրիշներ չասեն՝ ախպեր չունի,
- Անտեր են մնացե ինոնց ճժեր:
- Մհեր ասաց,— Լավ կասես, Մելիք:
- Ախպերութեն քաղցր է, արուն արնի խառնին,
- Խըմեցին, էղան ախպեր:
- Մհեր էլավ, հեծավ իր ձին,
- Ասաց,— Մըսրա Մելիք, մնաս բարով:
- Ասաց,— Մհեր ջան, ինչքան որ խարջ կար,
- Ամեն էլ հալալ էղնի քեզ,
- Էն հողեր, ամեն տվեր եմ քեզ,
- Գնա, կեր, խմի, վայելի,
- Մենակ կռվի ժամանակ որ էղնի,
- Դու իմ պառկ էղնիս:
- Էդ, Մըսրա Մելիք սաղ սրտով չասաց,
- Կըվախենար Մհեր,ից, կըկեղծավորնար,
- Մսրա Մելիք կըտեսներ Մհեր,
- Որ ինք հաստատ մարդ, ազնահուր մարդ է:
- Մհեր էկավ հասավ Սասուն,
- Քեռի Թորոս դուռ կանուկ էր,
- Բարև տվեց քեռուն, բարև առավ:
- Ասաց,— Մհեր, լաո,
- Մեր խարջ պակսեցուցի՞ր:
- — Տո քեռի՛, ինչ կասես,— ասաց,—
- Շատ աղեկ մարդ Է Մըսրա Մելիք,
- Խարջ ամեն բաշխեր Է ինձ.
- Էս Սասնա հողերու տեր մենք ենք,
- Ասաց՝ «Գնա, կեր, խմի, վայելի»:
- Քեռի, գինա՞ս ինչ,
- Ես Մըսրա Մելիքի հետ ախպեր եմ Էղի.
- Մենք ուխտ արինք, արուին արնի խառնինք,
- Որ ես շուտ մեռնեմ, էն իմ էրեխեք տանի, պահի
- Էն շուտ մեռնի, ես էնոր էրեխեք պահեմ,
- Որ ուրիշներ չասեն՝ մացած են որբ:
ՄՀԵՐԸ ԻՍՄԻԼ ԽԱԹՈՒՆԻ ԿԱՆՉՈՎ ԳՆՈՒՄ է ՄԸՍՐ