|
|
| (14 intermediate revisions by 2 users not shown) |
| Line 1: |
Line 1: |
| | + | Table of Contents |
| | + | *ԵՐԿՈԻ ԽՈՍՔ (below) |
| | + | *[[Սասունցի Դավիթ I:1]] |
| | + | *[[Սասունցի Դավիթ I:2]] |
| | + | *[[Սասունցի Դավիթ II:1]] |
| | + | *[[Սասունցի Դավիթ II:2]] |
| | + | *[[Սասունցի Դավիթ III:1]] |
| | + | *[[Սասունցի Դավիթ III:2]] |
| | + | *[[Սասունցի Դավիթ IV:1]] |
| | + | *[[Սասունցի Դավիթ IV:2]] |
| | + | |
| | + | |
| | + | |
| | ԵՐԿՈԻ ԽՈՍՔ | | ԵՐԿՈԻ ԽՈՍՔ |
| | | | |
| | «Սասունցի Դավիթ» էպոսի առաջին համահավաք բնագիրը կազմվել է 1939ին՝ նրա 1000–ամյակի տոնակատարության նախօրեին: Սույն աշխատւթյունը էպոսի համահավաք բնագիրը կազմելու երկրորդ փորձն է, որի համար 1936, 1944 և 1951 թթ. երեք գրքերում հրապարակված 53 պատումից բացի, հիմք են ծաոայել նաև 1977, 1979 թթ. առանձին ժողովածուներով հրապարակված ու բանահյուսական արխիվներում պահպնվող նորաահայտ պատումները, որոնց թիվն անցնում է քաոասունից: Ի տարբերություն մեր նախորդների, նոր համահավաքը կազմել ենք ավելի քան հարյուր պատումի հիման վրա:Եվ եթե նկատի ունենանք, որ յուրաքանչյուր պատում, իբրև էպոսի բնագիր, իր հետ մի նոր երանգ, մի նոր գիծ բերելով, հարստացնում է էպոսի աշխարհը, խորացնում նրա գաղափարախոասթյունն ու այն կրող կերպարների բնութագիրը, ապա պարզ կդաոնա, թե քաոասունյոթ նորահայտ պատումը որքան է ընդարձակել էպոսը՝ պատմական իրականության համապարփակ ընդգրկման, կերպարների աոավել կատարյալ կերտման և ընդհանրապես գեղարվեստական ձևերի անհատնում բազմազանության աոումներով: | | «Սասունցի Դավիթ» էպոսի առաջին համահավաք բնագիրը կազմվել է 1939ին՝ նրա 1000–ամյակի տոնակատարության նախօրեին: Սույն աշխատւթյունը էպոսի համահավաք բնագիրը կազմելու երկրորդ փորձն է, որի համար 1936, 1944 և 1951 թթ. երեք գրքերում հրապարակված 53 պատումից բացի, հիմք են ծաոայել նաև 1977, 1979 թթ. առանձին ժողովածուներով հրապարակված ու բանահյուսական արխիվներում պահպնվող նորաահայտ պատումները, որոնց թիվն անցնում է քաոասունից: Ի տարբերություն մեր նախորդների, նոր համահավաքը կազմել ենք ավելի քան հարյուր պատումի հիման վրա:Եվ եթե նկատի ունենանք, որ յուրաքանչյուր պատում, իբրև էպոսի բնագիր, իր հետ մի նոր երանգ, մի նոր գիծ բերելով, հարստացնում է էպոսի աշխարհը, խորացնում նրա գաղափարախոասթյունն ու այն կրող կերպարների բնութագիրը, ապա պարզ կդաոնա, թե քաոասունյոթ նորահայտ պատումը որքան է ընդարձակել էպոսը՝ պատմական իրականության համապարփակ ընդգրկման, կերպարների աոավել կատարյալ կերտման և ընդհանրապես գեղարվեստական ձևերի անհատնում բազմազանության աոումներով: |
| | | | |
| − | Մենք, իհարկե, չենք կարող հավակնել, թե անմնացորդ օգտագործել ենք պատումների ընձեոած բոլոր հնարավորությունները:Բայց որ ձգտել ենք դրան և ամեն միջոց գործադրել իրականություն դարձնել այն, անկասկած է և անվիճելի:Համահավաքը ամբողջական ու կատարյալ ներկայացնելու ձգտումով, իբրև լավագույն պատում, օգտագործել ենք նաև նախորդ համահավաքը, վերցնելով այն ամենալավագույնը, ինչ կա նրա մեջ: Ընթերցողը մեր բնագրի որոշ միջադեպերում ու հատվածներում նմանություն կգտնի նախորդ համահավաքի հետ: Դա միանգամայն բնական է, որովհետև թե՛ մեզ և թե՛ մեր նախորդների համար շատ հաճախ հիմք է ծաոայել միևնույն և միակ պատումը: Մեր ձեոքի տակ եղած ավելի քան քառասուն նոր պատումը՝ սյուժեների, միջադեպերի, կերպարների ակնհայտ հարստությամբ հանդերձ, մեզ հնարավորություն չի տվել սյուժետա֊յին գծի զարգացման նոր ընթացք ընտրելու կամ՝ որոշ մի֊ջադեպեր նորովի կազմելու: Ընդհանրապես մենք ձգտել ենք ոչ թե տարբերվել նախորդից և հանուն դրա քմահաճորեն շեղվել կամ անտեսել ավանդույթի ու վիպական շարունակության ուժով մեզ հասած գեղարվեստական արժեքները, այլ՝ դրանք օգտագործելով, լրացնել և հնարավորին չափ բնագրին տալ նոր որակ: Մի քանի նոր կերպարների, ենթասյուժեների, բազմաթիվ նոր միջադեպերի ու գործողությունների ներմուծումը բնագիր՝ այդ քանի լավագույն ապացույցներն են: Պատկերը կամբողջանա, եթե ավելացնենք նաև հյուվածքի մեր եղանակը, նյութի ընտրության մեր սկզբունքը և այն նոր ոճերը, որ մենք քաղել ենք հրապարակվւսծ ու արխիվներում պահպանվող նորահայտ քաոասունյոթ պատումից:Մեր համահավաք բնագիրը երեք հազար տողով ավել է նախորդից:Դա ինքնին շատ բան է ասում, դա քանակի հետ միասին նաե որակ է, որին հասնելու համար մենք միաժամանակ զգուշացել ենք նախորդ համահավաքում տեղ գտած կոմպոզիցիոն շեղումներից, մի քանի պարբերությունների, միջադեպերի, ենթասյուժեների և կերպարների բացթողումներից, ինքնահնար բաոերի, տողերի, կապակցությունների հավելումներից, ինչպես նաև որոշ միջադեպերը անհարկի երկարացնելու գայթակղությունից կամ հպանցիկ անցնելուց: Բնավ չենք տարակուսում, որ կատարելության հասնելու ձգտումով, քննադատաբար կվերաբերվեն նաև մեր համահավաքին մեզնից հետո նոր համահավաք բնագիր կազմողները: | + | Մենք, իհարկե, չենք կարող հավակնել, թե անմնացորդ օգտագործել ենք պատումների ընձեոած բոլոր հնարավորությունները:Բայց որ ձգտել ենք դրան և ամեն միջոց գործադրել իրականություն դարձնել այն, անկասկած է և անվիճելի:Համահավաքը ամբողջական ու կատարյալ ներկայացնելու ձգտումով, իբրև լավագույն պատում, օգտագործել ենք նաև նախորդ համահավաքը, վերցնելով այն ամենալավագույնը, ինչ կա նրա մեջ: Ընթերցողը մեր բնագրի որոշ միջադեպերում ու հատվածներում նմանություն կգտնի նախորդ համահավաքի հետ: Դա միանգամայն բնական է, որովհետև թե՛ մեզ և թե՛ մեր նախորդների համար շատ հաճախ հիմք է ծաոայել միևնույն և միակ պատումը: Մեր ձեոքի տակ եղած ավելի քան քառասուն նոր պատումը՝ սյուժեների, միջադեպերի, կերպարների ակնհայտ հարստությամբ հանդերձ, մեզ հնարավորություն չի տվել սյուժետա֊յին գծի զարգացման նոր ընթացք ընտրելու կամ՝ որոշ մի֊ջադեպեր նորովի կազմելու: Ընդհանրապես մենք ձգտել ենք ոչ թե տարբերվել նախորդից և հանուն դրա քմահաճորեն շեղվել կամ անտեսել ավանդույթի ու վիպական շարունակության ուժով մեզ հասած գեղարվեստական արժեքները, այլ՝ դրանք օգտագործելով, լրացնել և հնարավորին չափ բնագրին տալ նոր որակ: Մի քանի նոր կերպարների, ենթասյուժեների, բազմաթիվ նոր միջադեպերի ու գործողությունների ներմուծումը բնագիր՝ այդ քանի լավագույն ապացույցներն են: Պատկերը կամբողջանա, եթե ավելացնենք նաև հյուվածքի մեր եղանակը, նյութի ընտրության մեր սկզբունքը և այն նոր ոճերը, որ մենք քաղել ենք հրապարակվւսծ ու արխիվներում պահպանվող նորահայտ քաոասունյոթ պատումից: Մեր համահավաք բնագիրը երեք հազար տողով ավել է նախորդից:Դա ինքնին շատ բան է ասում, դա քանակի հետ միասին նաե որակ է, որին հասնելու համար մենք միաժամանակ զգուշացել ենք նախորդ համահավաքում տեղ գտած կոմպոզիցիոն շեղումներից, մի քանի պարբերությունների, միջադեպերի, ենթասյուժեների և կերպարների բացթողումներից, ինքնահնար բաոերի, տողերի, կապակցությունների հավելումներից, ինչպես նաև որոշ միջադեպերը անհարկի երկարացնելու գայթակղությունից կամ հպանցիկ անցնելուց: Բնավ չենք տարակուսում, որ կատարելության հասնելու ձգտումով, քննադատաբար կվերաբերվեն նաև մեր համահավաքին մեզնից հետո նոր համահավաք բնագիր կազմողները: |
| | | | |
| | Մենք, իբրև անխախտ սկզբունք, պահպանել ենք էպոսի սյուժետային գծի զարգացման ընթացքը և կոմպոզիցիոն ամբողջականոլթյունը:Բազմաթիվ նման միջադեպերից և սյուժեներից վերցրել ենք միայն գաղափարական ու գեղարվեստական տեսակետից լավագույնը, լրացնելով ու հարստացնելով այն պատումներում եղած նոր բաղադրամասերով, միջադեպերով, սյուժեներով, ենթասյուժեներով և աոանձին բառերով: Տառացիորեն ոչինչ ինքնահնար չի ավելացվել համահավաքին՝ սկսած աոանձին բաոերից, վերջացրած սյուժեներով ու միջադեպերով: Հատվածները, պարբեբություններն ու միջադէպերը իրար հետ կապելու համար, եթե դրա կարիքը զգացվել է, համապատասխան բաոեր ու տողեր բերվել են միայն ու միայն պատումներից: Վերացվել, ավելի ստույգ, խմբագրվելեն բոլոր այն միջադեպերի, սյուժեների, պարբերությունների կրկնողթյունները, որոնք պատկանում են Դավթի ճյուղին, սակայն ասացողները շփոթելով պատմել են Սանասարի կամ Մեծ ու Փոքր Մհերների վերաբերյալ:սմբագրվել է նաև պատումներում եղած միջադեպեբի ու սյուժեների հաջորդականության շփոթը: | | Մենք, իբրև անխախտ սկզբունք, պահպանել ենք էպոսի սյուժետային գծի զարգացման ընթացքը և կոմպոզիցիոն ամբողջականոլթյունը:Բազմաթիվ նման միջադեպերից և սյուժեներից վերցրել ենք միայն գաղափարական ու գեղարվեստական տեսակետից լավագույնը, լրացնելով ու հարստացնելով այն պատումներում եղած նոր բաղադրամասերով, միջադեպերով, սյուժեներով, ենթասյուժեներով և աոանձին բառերով: Տառացիորեն ոչինչ ինքնահնար չի ավելացվել համահավաքին՝ սկսած աոանձին բաոերից, վերջացրած սյուժեներով ու միջադեպերով: Հատվածները, պարբեբություններն ու միջադէպերը իրար հետ կապելու համար, եթե դրա կարիքը զգացվել է, համապատասխան բաոեր ու տողեր բերվել են միայն ու միայն պատումներից: Վերացվել, ավելի ստույգ, խմբագրվելեն բոլոր այն միջադեպերի, սյուժեների, պարբերությունների կրկնողթյունները, որոնք պատկանում են Դավթի ճյուղին, սակայն ասացողները շփոթելով պատմել են Սանասարի կամ Մեծ ու Փոքր Մհերների վերաբերյալ:սմբագրվել է նաև պատումներում եղած միջադեպեբի ու սյուժեների հաջորդականության շփոթը: |
| Line 12: |
Line 25: |
| | | | |
| | Վերջում հարկ ենք համարում ընդգծել, որ համահավաքը գաղափարական ու գեղարվեստական ձևերի հարստությամբ ավելի է բարձր ու ամբողջական, քան ամեն մի պատում առանձին վերցրած:Բայց, չնայած դրան, այն հեռու է կատարյալ համարվելուց, ոոովհետե. նրա մեջ դեոևս չի հաջողվել խտացնել էպոսի աւ|ելի քան հարյուր պատումի բոլոր արժանիքները, մի բան, որին կարելի է հասնել ոչ թե մեկ կամ երկու, այլ տասնյակ համահավաքների հիման վրա: Այս առումով մեր համահավաքների լոկ մի փորձ է էպոսի կատարյալ բնագրի ստեղծման ճանապարհին: | | Վերջում հարկ ենք համարում ընդգծել, որ համահավաքը գաղափարական ու գեղարվեստական ձևերի հարստությամբ ավելի է բարձր ու ամբողջական, քան ամեն մի պատում առանձին վերցրած:Բայց, չնայած դրան, այն հեռու է կատարյալ համարվելուց, ոոովհետե. նրա մեջ դեոևս չի հաջողվել խտացնել էպոսի աւ|ելի քան հարյուր պատումի բոլոր արժանիքները, մի բան, որին կարելի է հասնել ոչ թե մեկ կամ երկու, այլ տասնյակ համահավաքների հիման վրա: Այս առումով մեր համահավաքների լոկ մի փորձ է էպոսի կատարյալ բնագրի ստեղծման ճանապարհին: |
| − |
| |
| − |
| |
| − | Ճյուղ առաջին
| |
| − |
| |
| − | Սանասար և Բաղդասար
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | ՈՂՈՐՄԻՍ-ՆԱԽԵՐԳ
| |
| − |
| |
| − | 1
| |
| − |
| |
| − | :Դառնանք զօղորմին տանք, զօղորմին,
| |
| − | :Գագիկ թագավորին.
| |
| − | :Դառնանք զօղորմին տանք, զօղորմին,
| |
| − | :Ծովինար խաթունին.
| |
| − | :Դառնանք զօղորմին տանք, զօղորմին,
| |
| − | :Սանասարին, Բաղդասարին.
| |
| − | :Դառնանք զօղորմի՜ն տանք, զօղորմին,
| |
| − | :Դեղձուն ճուղ-Ծամին.
| |
| − | :Դառնանք զօղորմին տանք, զօղորմի՜ն,
| |
| − | :Քեռի Թորոսին.
| |
| − | :Խաղա՛նք, ճուղե ճուղ գանք
| |
| − | :Վեր Աանասար, Բաղղասարի ճյուղի:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | ՄԱՍ Ն ԱՌԱՋԻՆ<br>
| |
| − | ԿՌԻՎ ԲԱՂԴԱԴԻ ԽԱԼԻՖԱՅԻ ԴԵՄ
| |
| − |
| |
| − | 2
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | :Վաղ ժամանակին մեջ երկիր Հայոց,
| |
| − | :Կաղզվանից դեն, մեջ քերդ Կապուտին
| |
| − | :Գադիկ թագավոր կընստեր թախտ:
| |
| − | :Գագիկ թագավոր ծեր, իմաստուն էր,
| |
| − | :Զարմ ու զավակներ չուներ,
| |
| − | :Մեկ ւսղջիկ ուներ շատ ւոեսակով,
| |
| − | :Անուն Ծովինար խաթուն:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | :Հ,այաստան աշխարքեն Հեռու,
| |
| − | :Հեռու մեջ Բաղդադ քաղքին,
| |
| − | :Կռապաշա խալիֆ կընստեր թաիւտւ
| |
| − | :Էն շատ լար ու խարդախ Էր,
| |
| − | :Շատ զոր ու զորընդեզ.
| |
| − | :Էնոր ահու աշխարք կըդողար,
| |
| − | :Պռունկ կըպատռեր՝ ով անուն տար:
| |
| − | :Կեղնի օր մի էդ խալիֆան
| |
| − | :Զորք կըկապի, կըգա մեր երկիր,
| |
| − | :Մեր ազգ կըջարդի, կընվազցու,
| |
| − | :Գագիկ թագավոր խսւրզադար կւււնի,
| |
| − | :Շատ առ ու ավար կրտանի,
| |
| − | :Շատ գերի կըբռնի, կերթա:
| |
| − | :Գագիկ թագավոր տարեկան
| |
| − | :Քառսուն կոտ ոսկի կրտար էնոր,
| |
| − | :Քառսուն կնիկ, ւսխվիկ կըտար,
| |
| − | :Քառսուն խորոտ տղա կըտար,
| |
| − | :Քառսուն ըղտաբեռ ցորեն կըտար,
| |
| − | :Քառսուն ըղտաբեռ գարի կըտար,
| |
| − | :Նախիրներով եզ ու գոմեշ...
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | :էդ վախտ ուրիշ թագավորներ,
| |
| − | :Ջորք֊-զորսւպետ առած,
| |
| − | :Կռիվ կըգան վեր խալիֆին:
| |
| − | :Կուզեն Բաղդադ քաղաք քանդեն,
| |
| − | :Ինչ կւս֊-չկա լոպկեն տանեն:
| |
| − | :Բաղդադու խալիֆ յոթ տարի
| |
| − | :Գիշեր֊-ցերեկ կըռիվ կըտա,
| |
| − | :Թշնամու զորք֊-զորապետ կըջարդի,
| |
| − | :Կէլնի նորեն կընստի թախտ:
| |
| − | :Որ կընստի թախտ, կրկանչի վեզիր, կասի,
| |
| − | :— Ցոթ տարի կւս, աշխարքից Հայոց,
| |
| − | :Խարջ ու խարաջ չենք հավաքե,
| |
| − | :ճամփի քո մարդեր, թող էրթան,
| |
| − | :Մեր խարջ առնեն, դառնանք:
| |
| − | :Վեզիր կըկանչի իր մարդեր, կասի,
| |
| − | :— Ելեք, գացեք երկիր Հայոց,
| |
| − | :Յոթ տարվան հարկ աոեք, դարձեք:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | :էդ մարդեր էկան, Հասան Հայաստան,
| |
| − | :էկան Գագիկ թագավորի քաղաք,
| |
| − | :Նրա քոշկ ու սարի առջև նստան,
| |
| − | :Խաբար տվին թագաւվորին,
| |
| − | :Թե «մենք խալիֆի մարգերն ենք,
| |
| − | :էկեր ենք յոթ տաարվա հարկ առնենք, դառնանք»:
| |
| − | :Հանկարծ լուս մի երևաց նրանց,
| |
| − | :Ւրիշկեցին վեր, ինչ տեսնեն՝
| |
| − | :Մի խորոտ աղջիկ բերդի գլուխ,
| |
| − | :Արևուն կասեր. «Դու դուրս մի գա, ես դուրս գիկամ»:
| |
| − | :Աղջիկ էնպես խորոտ, էնպես խորոտ,
| |
| − | :Որ յոթ սարի ետևեն էլած
| |
| − | :Յոթ ավուր լուսնի կընմանվեր:
| |
| − | :Գիշեր ու ցերեկ չուտեր, չխմեր
| |
| − | :Մենակ իր տեսքին թամաշա աներ:
| |
| − | :Հարկ առնողներ ինչ տեսան աղջիկ,
| |
| − | :Խելք գլխներուց գնաց,
| |
| − | :Անհուշ, անակահ ընկան գետին:
| |
| − | :Մեկ սհաթեն թագավոր մարդ ղրկեց,
| |
| − | :էկան, էնոնք տարան պալատ:
| |
| − | :Պալատի մարդեր թոփ էլան,
| |
| − | :էդոնց ջուր տվին, ուշքի բերին.
| |
| − | :—Ի՞նչ էլավ,— ասին,— Ի՞նչի ընգաք:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | էդհարկ առնողներ բան չասին,
| |
| − |
| |
| − | էլան, սուս ու փուս դարձան Բաղղադ:
| |
| − |
| |
| − | Գնացին, խալիֆին գլուխ տվին,
| |
| − |
| |
| − | Չոքեչոք մոտեցան թախտին, կայնան: Խալիֆան Հարցուց.
| |
| − |
| |
| − | — Իմ խարչ բերի՞ք, չբեր ի՞ք:
| |
| − |
| |
| − | — Ի՞նչ խարջ, ի՞նչ բան,— ասին,—
| |
| − |
| |
| − | Էնպես մի բան ենք տեսեր,
| |
| − |
| |
| − | Աղեկ Էր՝ մենք չմեռանք,
| |
| − |
| |
| − | Դու տեսներ, ավատաս տարով
| |
| − |
| |
| − | Ուշաթափ կընկներ գետին:
| |
| − |
| |
| − | Խալիֆան հարցուց.
| |
| − |
| |
| − | — Ի՞նչ Էր ձեր տեսած:
| |
| − |
| |
| − | Հարկ առնողներ ասին.
| |
| − |
| |
| − | Քո տուն աստված շինի,
| |
| − |
| |
| − | Դու ի՞նչ կանես ապրանք ու գանձ,
| |
| − |
| |
| − | Դու ի՞նչ կանես հարստություն,
| |
| − |
| |
| − | Քեզ ունես հող—երկիր,
| |
| − |
| |
| − | Քեզ ունես գանձ, հարստություն,
| |
| − |
| |
| − | Դու շատ ունես արծաթ, ոսկի,
| |
| − |
| |
| − | Դու շատ ունես անգին քարեր:
| |
| − |
| |
| − | Բայց էդ բոլոր, ինչ դու ունես
| |
| − |
| |
| − | Չեն արժենա էն աղջկան,
| |
| − |
| |
| − | Որ մենք տեսանք երկրում Հայոց:
| |
| − |
| |
| − | Գագիկ թագավոր իրեն
| |
| − |
| |
| − | Մի էն տեսակ աղջիկ ունի,
| |
| − |
| |
| − | Որ ամեն մի բան կարժի:
| |
| − |
| |
| − | էդ աղջիկ հուր հրեղեն եր,
| |
| − |
| |
| − | Արևուն կասեր. «Դու դուրս մի գսւ,
| |
| − |
| |
| − | Ես եմ, որ կամ էսւոեղ»:
| |
| − |
| |
| − | Գիշեր֊ցերեկ լուտեր, չխմևր,
| |
| − |
| |
| − | Հա նրա շենք ու շնորհքին աչքեր:
| |
| − |
| |
| − | Բերդի գլուխ որ կըքելեր,
| |
| − |
| |
| − | Արևու նման փել կիդեր,
| |
| − |
| |
| − | Մարդու վրա որ Կիրիշկեր,
| |
| − |
| |
| − | Խելք կըմաղեր, սիրտ կըդաղեր:
| |
| − |
| |
| − | էն աղջիկ մենակ քեզ է արժան,
| |
| − |
| |
| − | Դու էլ ինչ խալիֆ Բաղդաղու,
| |
| − |
| |
| − | Որ էնոր քեզ կնիկ չառնես:
| |
| − |
| |
| − | Խալիֆի աչքեր փել տվին, վառվան,
| |
| − |
| |
| − | Սիրտ կրակ ու բոց ընկան,
| |
| − |
| |
| − | Կանչեց ուզընկաններ, ասաց.
| |
| − |
| |
| − | — Գացեք, Ծովինար ուզեք ինձ համար:
| |
| − |
| |
| − | Ուզընկաններ էկան, ասին.
| |
| − |
| |
| − | — Թագավոր, քո աղջիկ ւոաս խալիֆին:
| |
| − |
| |
| − | Գագիկ թագավոր ասաց.
| |
| − |
| |
| − | — Ես հայ եմ, էն՝ արաբ,
| |
| − |
| |
| − | Ես խաչապաշտ եմ, էն կռապաշտ,
| |
| − |
| |
| − | Ինչպես իմ աղջիկ տամ էնոր.
| |
| − |
| |
| − | Չէ, էդ էլնելու բան չէ,
| |
| − |
| |
| − | Ես իմ աղջիկ չեմ տա էնոր:
| |
| − |
| |
| − | Ուզրնկաններ ասին.— Թագավոր,
| |
| − |
| |
| − | Խաթրով էղնի տի տաս,
| |
| − |
| |
| − | Կովով էղնի ւոի տաս:
| |
| − |
| |
| − | Թե քո աղջիկ չտաս,
| |
| − |
| |
| − | Քո թախտ ու թագ կավիրենք,
| |
| − |
| |
| − | Քո ազգ ու տակ սրի կըտանք,
| |
| − |
| |
| − | Քո երկիր քար ու քանդ կանենք:
| |
| − |
| |
| − | Գագիկ ասաց.— Կռիվ կանեմ, չեմ տա:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | 3
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | Ուզընկաններ դարձան, գացին Բաղդադ:
| |
| − |
| |
| − | Խալիֆ զորք, զորապետ կանչեց, ասաց.
| |
| − |
| |
| − | — Գագիկ թագավոր Ծովինար չի տա.
| |
| − |
| |
| − | Ես էլ իմ ցեղից աղջիկ չեմ առնի:
| |
| − |
| |
| − | Ելեք, էրթանք Հայաստան
| |
| − |
| |
| − | Աղջիկ կըտա, կըտա, չի տար,
| |
| − |
| |
| − | Քար քաղենք, ավազ մաղենք,
| |
| − |
| |
| − | Ինչ կա, չկա առնենք, դառնանք՛
| |
| − |
| |
| − | էլան, ընկան ճամփա,
| |
| − |
| |
| − | էկան հայոց թագավորի վրա,
| |
| − |
| |
| − | Ինչպես մորեխ՝ քաղաք բռնին, նստան:
| |
| − |
| |
| − | Խաբար տվին, ասին.— Գագիկ թագավոր,
| |
| − |
| |
| − | Քո աղջիկ տուր տանենք,
| |
| − |
| |
| − | Թե չէ, քար քաղեն՛ք, ավազ մաղենք,
| |
| − |
| |
| − | Ինչ կա, չկա, կառնենք, կերթանք:
| |
| − |
| |
| − | Թագավոր էլավ դուրս, ինչ տեսավ.
| |
| − |
| |
| − | Քանց աստղ երկինք՝ զորք է թափվե:
| |
| − |
| |
| − | Կռիվ արին, շատ զորք սպանին,
| |
| − |
| |
| − | Շատ կոտորեցին, ջարդին իրար:
| |
| − |
| |
| − | Շատ կնանիք անմարդ մնացին,
| |
| − |
| |
| − | Շատ հարսներ՝ անփեսա.
| |
| − |
| |
| − | Շատ մերեր անորդի մնացին,
| |
| − |
| |
| − | Շատ որդիներ անհեր, անմեր,
| |
| − |
| |
| − | Գեղեր ավերվան, բերդեր կորան,
| |
| − |
| |
| − | Արուն էլավ հեղեղ՝ գնաց,
| |
| − |
| |
| − | Ծուխ ու մուխ աշխարք բռնեց:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | Ծովինար էլավ վեր բերդին,
| |
| − |
| |
| − | Կոտորած տեսավ, միտք էրեց,
| |
| − |
| |
| − | «Որ իմ հեր իմանար էս բան,
| |
| − |
| |
| − | էսքան մեղք արունք չէր գցի իմ վիզ,
| |
| − |
| |
| − | Իմ պատճառով էս ամեն տի սպանեն,
| |
| − |
| |
| − | Քար տի քաղեն, ավազ մաղեն,
| |
| − |
| |
| − | Վերջ տի գան, ինձ զոռով տանեն:
| |
| − |
| |
| − | Աղեկ է՝ ես էրթամ, կորչեմ,
| |
| − |
| |
| − | Քանց իմ հոր երկիր ավերվի»:
| |
| − |
| |
| − | Լալով գնաց հոր դիվան, ասաց.
| |
| − |
| |
| − | — Հայրիկ թագավոր, ին չ կըմտածես:
| |
| − |
| |
| − | Հեր պատասխան Էտու, ասաց.
| |
| − |
| |
| − | —էն կըմտածեմ, որ էս կո֊իվ, կոտորած
| |
| − |
| |
| − | Խալիֆ կուզի մեր երկիր քանդի,
| |
| − |
| |
| − | Քեզի համար է կանեն.
| |
| − |
| |
| − | Խալիֆ կուզի մեր երկիր քանդի,
| |
| − |
| |
| − | Զամեն սպանի, քեզի առնի տանի:
| |
| − |
| |
| − | Թե իմ աղջիկ տամ, լի էղնի,
| |
| − |
| |
| − | Չէ, էն արաբ է, ես հայ:
| |
| − |
| |
| − | Ծովինար խաթուն ասաց.
| |
| − |
| |
| − | —Հ.այրիկ, որ ես խալիֆին չառնեմ,
| |
| − |
| |
| − | Իմ պատճաոով զըմեն տսպանի,
| |
| − |
| |
| − | Աղեկ է՝ ես էրթամ, վերջանամ,
| |
| − |
| |
| − | Քանց ուրիշ մարդու բան էղնի,
| |
| − |
| |
| − | Քանց մեր ազգ վերջանա,
| |
| − |
| |
| − | Քւսնց Հայասւոան աշխարք ավերվի:
| |
| − |
| |
| − | Հայրիկ, ինձ տուր խալիֆին,
| |
| − |
| |
| − | Խալիֆ թող գա, ինձ տանի:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | Գագիկ թագավոր չէր ուզի էդ բան.
| |
| − |
| |
| − | Տեսավ ճար, հնար չկա,
| |
| − |
| |
| − | Արուն դաշտ բռնե, կերթա.
| |
| − |
| |
| − | Կանչեց իր մարգեր,
| |
| − |
| |
| − | Կանչեց Թորոս իշխան,
| |
| − |
| |
| − | Կանչեց ժողովուրդ,
| |
| − |
| |
| − | Սինոդ արեց, ասաց.
| |
| − |
| |
| − | — Ւ՞նչ կասեք, մեր աղջիկ տանք,
| |
| − |
| |
| − | Թե կռիվ անենք:
| |
| − |
| |
| − | Ս եկ թև ասաց.— Չենք կարա –կռիվ անենք,
| |
| − |
| |
| − | Խալիֆ զորընդեղ թագավոր է.
| |
| − |
| |
| − | Մեր ազդ սրի է քաշե,
| |
| − |
| |
| − | Մեր երկիր քար ու քանդ կանե:
| |
| − |
| |
| − | Աղջիկ է՝ տանք, առնի, էրթա:
| |
| − |
| |
| − | Մեկել թև ասաց,— էն կռապաշտ է,
| |
| − |
| |
| − | Մեր աղջիկ չենք տա, կռիվ կանենք:
| |
| − |
| |
| − | էդտեղ Թորոս իշխան ասաց.
| |
| − |
| |
| − | — Գագիկ թագավոր, ժողովուրդ կուզե:
| |
| − |
| |
| − | Կռիվ անե, աղջիկ չտա,
| |
| − |
| |
| − | էն քեզ պատիվ կանե:
| |
| − |
| |
| − | Համա լավ է՝ աղջիկ մի վերջանա,
| |
| − |
| |
| − | Քանց թե ազգ մի կորչի:
| |
| − |
| |
| − | Արի աղջիկ տանք տանի,
| |
| − |
| |
| − | Մենք չենք կարա կռիվ անենք:
| |
| − |
| |
| − | Գագիկ թագավոր ասաց.
| |
| − |
| |
| − | —Ծովինար կոտորած չի ուզե,
| |
| − |
| |
| − | էն էլ կասի, «էավ է՝ ես կորչեմ,
| |
| − |
| |
| − | Քանց ազգ մի, ժողովուրդ մի վերջանա»:
| |
| − |
| |
| − | էդտեղ խորհուրդ արին նորեն, ասին,
| |
| − |
| |
| − | — Շատ խելոք կասե Ծովինար,
| |
| − |
| |
| − | Խաբար արեք խալիֆային,
| |
| − |
| |
| − | Թե կտանք, արի տար.
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | Էդ ժամանակ Ծովինար Էկավ,
| |
| − |
| |
| − | Կայնավ դիվան, ասաց.
| |
| − |
| |
| − | — Ես չեմ ուզի մեր ազգ վերջանա,
| |
| − |
| |
| − | Ինձ տվեք խալիֆին, էրթամ,
| |
| − |
| |
| − | Ւ մ բախտն էլ թող էսպես էղնի:
| |
| − |
| |
| − | Գագիկ թագավոր իջավ թախտեն,
| |
| − |
| |
| − | Ծովինար գրկեց, ճակատ պագեց,
| |
| − |
| |
| − | Մեկելներ է լ ձեն բռնին, ասին.
| |
| − |
| |
| − | — Ապրես, զորանաս Ծովինար,
| |
| − |
| |
| − | Դու ազատ արիր մեր երկիր, մեր ազգ:
| |
| − |
| |
| − | Ծովինար նորեն ասաց,
| |
| − |
| |
| − | — Ես պայման ունեմ, Հայրիկ,
| |
| − |
| |
| − | Իմ պայման խալիֆին ասա,
| |
| − |
| |
| − | Թե կըկատարի, կերթամ հարս,
| |
| − |
| |
| − | Թե չի կատարի, չեմ էրթա:
| |
| − |
| |
| − | — Ի՞նչ պայման,— հարցուց թագավոր:
| |
| − |
| |
| − | — Հայրիկ թագավոր,— ասաց Ծովինար,
| |
| − | — Խալիֆի առաջ պայման դիր,
| |
| − |
| |
| − | Որ ինձ հետ քահանա մի տիգա,
| |
| − |
| |
| − | Առավոտ, իրիկուն ժամ ասի:
| |
| − |
| |
| − | Ես աղոթք անեմ, մնամ մեր հավատին,
| |
| − |
| |
| − | էն կռքեր պաշտի, մնա իր հավատին:
| |
| − |
| |
| − | Ինձ հետ մեկ խդամ էլ տի գա,
| |
| − |
| |
| − | Որ ինձ շահի, իմ առաջ բանի:
| |
| − |
| |
| − | Մեկ էլ՝ ինձ համար ջոկ պալատ շինի,
| |
| − |
| |
| − | Ւնձի պալատի մեջ դնի,
| |
| − |
| |
| − | Յոթ տարի մոտ ինձ չգա,
| |
| − |
| |
| − | Իմ կողվենք չմտնի:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | Գագիկ թագավոր կանչեց խալիֆին, ասաց.
| |
| − |
| |
| − | — Ես հետ քեզ կռիվ չեմ անի,
| |
| − |
| |
| − | Իմ աղջիկ Ծովինար կըտամ քեզ,
| |
| − |
| |
| − | Համա, թագավոր, պայման կըդնեմ՝
| |
| − |
| |
| − | Հ.ետ իմ աղջկա քահանա մի տի գա,
| |
| − |
| |
| − | Առավոտ, իրիկուն ժամ ասի,
| |
| − |
| |
| − | Էն աղոթք անի, մնա իր հավատին,
| |
| − |
| |
| − | Դու կուռք պաշտես, մնաս քո հավատին:
| |
| − |
| |
| − | Էնոր հետ մեկ խդամ Էլ տի գա,
| |
| − |
| |
| − | Որ շահի, պահի, Էնոր առաջ բանի:
| |
| − |
| |
| − | Էնոր համար ջոկ պալատ տի շինես,
| |
| − |
| |
| − | Ինք դնես մեջ պալատին,
| |
| − |
| |
| − | Յոթ տարի Էնոր մոտ չերթաս,
| |
| − |
| |
| − | Էնոր կողվենք չմտնես:
| |
| − |
| |
| − | Կռապաշտ թագավոր ասաց.
| |
| − |
| |
| − | — Ես քենե հարկ չեմ սւռնի,
| |
| − |
| |
| − | Քեզ հետ էլ կռիվ չեմ անի,
| |
| − |
| |
| − | Քո աղջիկ Ծովինար տուր ինձ,
| |
| − |
| |
| − | Ւմ անուն թող Էնոր վրա էղնի,
| |
| − |
| |
| − | Թող ինձ ասեն Հ.այոց փեսա, բավ է,
| |
| − |
| |
| − | էլ ուրիշ բան պետք չէ,
| |
| − |
| |
| − | Ամեն պայման կըկատարեմ:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | 4
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | Գագիկ էլավ ձեռ, ոտ արեց,
| |
| − |
| |
| − | Պատրաստութեն տեսավ,
| |
| − |
| |
| − | Ծովինար տվեց խալիֆին:
| |
| − |
| |
| − | Խալիֆ Ծովինար առավ, գացին,
| |
| − |
| |
| − | Հասան Նորագեղա դաշտ,
| |
| − |
| |
| − | Վրաններ զարկին, նստան:
| |
| − |
| |
| − | Գագիկ էդտեղ ուներ ամառանոց,
| |
| − |
| |
| − | էդ տեղաց անուն Չիլի էր,
| |
| − |
| |
| − | Հոտավետ, անուշ արոտներ կար,
| |
| − |
| |
| − | Ծաղիկներով, մարզերով զարդարված:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | Ծովինար խաթուն շատ էր տխուր,
| |
| − |
| |
| − | Արուն արցունք կը թափեր,
| |
| − |
| |
| − | Համա ինչ աներ, ձեռին ճար չկար,
| |
| − |
| |
| − | Անճարն էր կերե բանջար:
| |
| − |
| |
| − | Ուզեց սիրտ բացվի, թեթևնա,
| |
| − |
| |
| − | Խնդիրք արավ խալիֆին, ասաց.
| |
| − |
| |
| − | — Թող տուր, էրթամ, թագավոր,
| |
| − |
| |
| − | Մեր դաշտեր ման գամ,
| |
| − |
| |
| − | Մեր սարեր տեսնեմ, մեր ջրեր խմեմ,
| |
| − |
| |
| − | Նոր դառնամ, էրթամ օտարութեն:
| |
| − |
| |
| − | Թագավոր ասաց.— Քեզ հրաման է,
| |
| − |
| |
| − | Գնա, ման արի, դարձի:
| |
| − |
| |
| − | Ծովինար խանում էլավ,
| |
| − |
| |
| − | Առավ քեռմեր, աղջիկներ, գացին,
| |
| − |
| |
| − | Ման էկան մինչև իրիկուն:
| |
| − |
| |
| − | Աղջիկ տեսավ աշխարք լուս արեգակ կա,
| |
| − |
| |
| − | Ծառ ու ծաղիկ, թոչունք կան,
| |
| − |
| |
| − | Ամեն մարդ հետ իր գործին,
| |
| − |
| |
| − | Ոմանք հետ իրենց ջրին, ոչխարին,
| |
| − |
| |
| − | Ոմանք էլ հետ իրենց ռանչպարութենին:
| |
| − |
| |
| − | Աղջիկ միտք արեց, ասաց.— Հե՜յ-վա՜խ,
| |
| − |
| |
| − | էսքան լուս աստևոր կար աշխարք,
| |
| − |
| |
| − | էսքան մարդ, անասուն, ես չէր իմացե:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | Գնացին Հիլի վանք ուիտ:
| |
| − |
| |
| − | Աղոթք արին, էլան,
| |
| − |
| |
| − | Տեսան՝ ներքև կապուտ ծով,
| |
| − |
| |
| − | Իջան ծովի պռունկ՝ ման գան:
| |
| − |
| |
| − | Ծովինար ասաց.— Աղջիկներ, դուք գացեք,
| |
| − |
| |
| − | Ձեզ համար քեֆ արեք, դարձեք:
| |
| − |
| |
| − | Զինք խդամի հետ ծովն ի վեր գնաց.
| |
| − |
| |
| − | Մի քարափ տեղ կայնավ, տեսավ՝
| |
| − |
| |
| − | Ծովին տուտ ու տակ չկա:
| |
| − |
| |
| − | Ուզեց իրեն գցի ծով,
| |
| − |
| |
| − | Համա վախեցավ, հետ կայնեց:
| |
| − |
| |
| − | Շատ նեղեցավ աղջիկ՝ ման գալով.
| |
| − |
| |
| − | Էնոր խդամ շատ ծարվեցավ,
| |
| − |
| |
| − | Ւնքն Էլ ծարվեցավ, ասաց,
| |
| − |
| |
| − | «Իջնամ պուտ մի ջուր խմեմ»:
| |
| − |
| |
| − | Ւջավ բուռ մի ջուր աոավ բերան.
| |
| − |
| |
| − | Ծովի ջուր աղի էր, թափեց:
| |
| − |
| |
| − | — էս ծովի ջուր շատ է աղի,— աւււսը,—
| |
| − |
| |
| − | Երանի աղբուր էղներ,
| |
| − |
| |
| − | Խմեր, իմ սիրտ հովաներ: Ւնք, քեռմեր շատ ման էկան,
| |
| − |
| |
| − | Քարերի մեջ ջուր չգտան:
| |
| − |
| |
| − | Ծովինար խաթուն ասաց.
| |
| − |
| |
| − | — Աստված, դու մեկ աղբուր բուսցես,
| |
| − |
| |
| − | Ես խմեմ, իմ սրտի պապակ անցնի:
| |
| − |
| |
| − | Մեկ Էլ իրիշկեց ծովի մեջ,
| |
| − |
| |
| − | Տեսավ՝ մի կապուտ քար Էլավ դուրս,
| |
| − |
| |
| − | Սիպտակ աղբուր էդ քարից կըբխեր,
| |
| − |
| |
| − | Ջուրն Էլ էդ քարի բոլոր բոներ էր:
| |
| − |
| |
| − | Մարդ առանց հալավ հանելու,
| |
| − |
| |
| − | Չէր կարա էրթա էդ աղբուր:
| |
| − |
| |
| − | էլավ շորեր եհան, գնաց էդ աղբուր,
| |
| − |
| |
| − | Մեկ բուռ լիք ջուր խմեց,
| |
| − |
| |
| − | Մեկել բուռ լավ չլցվավ,
| |
| − |
| |
| − | Մի քիչ կիսատ էր, մի քիչ պղտոր,
| |
| − |
| |
| − | էտ Էլ խմեց, աղբուր կտրավ:
| |
| − |
| |
| − | Լալով մեջ իր գլխուն էտու.
| |
| − |
| |
| − | «Հեյ վա խ,— ասաց,— ինչ մեղավոր էր,
| |
| − |
| |
| − | Որ աղբուր իմ առջև կտրա:
| |
| − |
| |
| − | էն չէր դիտեր, որ ինք
| |
| − |
| |
| − | էդ երկու բուռ ջրից Հղացավ:
| |
| − |
| |
| − | Քեռմեր, աղջիկներ առավ,
| |
| − |
| |
| − | Ետ դ արձավ, էկավ վրան:
| |
| − |
| |
| − | Մնացին, առավոտ բացվավ,
| |
| − |
| |
| − | Խալիֆ առավ Ծովինար, իր զորք,
| |
| − |
| |
| − | Բռնեց Բաղդադ քաղքի ճամփան:
| |
| − |
| |
| − | Գնաց, հասավ իր քաղաք,
| |
| − |
| |
| − | Սազեր տվեց ածել, թմբուկ տվեց զարկել,
| |
| − |
| |
| − | Յոթ օր, յոթ գիշեր հարսնիք արավ:
| |
| − |
| |
| − | Հեւոո մեկ ջոկ պալատ շինեց,
| |
| − |
| |
| − | Ծովինար խաթուն ղրեց մեջ,
| |
| − |
| |
| − | Քեռմեր, քահանան դրեց կողքին,
| |
| − |
| |
| − | Հաց, ջուր ճամփեց, ասաց.
| |
| − |
| |
| − | — Պալատից դուրս չելնեք:
| |
| − |
| |
| − | Ծովինար էլավ, յոթ դուռ փակեց,
| |
| − |
| |
| − | Սև կապեց գլխին, սուգ արավ:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | 5
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | Մեկ-երկու օր անցավ,
| |
| − |
| |
| − | Կռապաշտ թագավոր գիշեր էլավ,
| |
| − |
| |
| − | Գնաց մոտ Ծովինար, ասաց.
| |
| − |
| |
| − | — էսօր ես քե մեհվան եմ:
| |
| − |
| |
| − | Ծովինար խաթուն ասաց.
| |
| − |
| |
| − | — Չէ՞, մենք պայման ենք կապե,
| |
| − |
| |
| − | Յոթ տարի պետք է առանձին մնամ:
| |
| − |
| |
| − | Կռապաշտ թագավոր ասաց.
| |
| − |
| |
| − | — Ես յոթ տարի չեմ դիմանա:
| |
| − |
| |
| − | Ծովինար խաթուն ասաց.
| |
| − |
| |
| − | — Խալիֆ, մենք հայ ենք, դու արաբ,
| |
| − |
| |
| − | Մեր օրենքով էնպես է,
| |
| − |
| |
| − | Որ մինչև տարին չբոլորի,
| |
| − |
| |
| − | Հրամանք չկա իմ քով գաս:
| |
| − |
| |
| − | Կռապաշտ թագավոր ասաց.
| |
| − |
| |
| − | — Ես չեմ կարա տարի մի դիմանա:
| |
| − |
| |
| − | — Ծովինար ասաց.— Ի՞նչ կա, քո տուն չավրի
| |
| − |
| |
| − | Հարուր, պակաս մեկ, կնիկ ունես,
| |
| − |
| |
| − | Օրական մեկի մոտ էրթաս,
| |
| − |
| |
| − | Տարին կանցնի, կըգաս մոտ ինձ:
| |
| − |
| |
| − | Կռապաշտ թագավոր ասաց. —
| |
| − |
| |
| − | Հա, լավ կասես, ներող էղնիս:
| |
| − |
| |
| − | Պալատից դուրս էկավ, գնաց,
| |
| − |
| |
| − | Չէր ուզի Ծովինար նեղենար,
| |
| − |
| |
| − | Դե, թագավորի աղջիկ էր, չէ՞:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | Ծովինար պալատի մեջ կապրեր,
| |
| − |
| |
| − | Համա սիրտ կըմղկտեր, կըկարոտեր երկիր:
| |
| − |
| |
| − | էդպես ժամանակ մի անցավ,
| |
| − |
| |
| − | Իմացավ, որ ինք էրեխով է,
| |
| − |
| |
| − | Իմացավ՝ էն ծովի ջրից է,
| |
| − |
| |
| − | Խալիֆին բան չասաց:
| |
| − |
| |
| − | Խալիֆ իրեն դես ու դեն տվեց,
| |
| − |
| |
| − | Շատ կուչ ու ձիգ արավ,
| |
| − |
| |
| − | Չդիմացավ, որ տարին անցներ,
| |
| − |
| |
| − | էկավ Ծովինարի սենեկ,
| |
| − |
| |
| − | Կուղեր մտներ կողվենք,
| |
| − |
| |
| − | Ծովինար ասաց,— Թագավոր,
| |
| − |
| |
| − | Ես մեր ղրքեր կարդացեր եմ,
| |
| − |
| |
| − | Մհր գրքեր կասեն,
| |
| − |
| |
| − | Մինչև թամամ տարի չանցնի,
| |
| − |
| |
| − | Ւրավունք չկա՝ մարդ կնկա մոտ էրթա:
| |
| − |
| |
| − | Ասաց.— Որ էդպես է, դու կայնի հերդիկ,
| |
| − |
| |
| − | Հետ ինձ խոսա, իմ սիրտ բացվի:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | 6
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | Քանի մի ժամանակ անցավ,
| |
| − |
| |
| − | Ծովինարի ոտ ծանրացավ,
| |
| − |
| |
| − | էլ չկարաց թաքուն պահեր:
| |
| − |
| |
| − | Մի օր էլ սենեկապետ
| |
| − |
| |
| − | Որ հաց, ջուր կըտաներ էնոր,
| |
| − |
| |
| − | Ջուղաբ տարավ թագավորին,
| |
| − |
| |
| − | Թե, բա էսպես֊էսպես,
| |
| − |
| |
| − | էդ քո կին Ծովինար ծոցվոր է:
| |
| − |
| |
| − | Դու կասեր՝ չուր տարի մի
| |
| − |
| |
| − | Չէմ էրթա մոտ էնոր,
| |
| − |
| |
| − | էս ի՞նչ բան է, ի՞նչ կասես:
| |
| − |
| |
| − | Խալիֆ էդ լսավ, ոտ էզար գետին,
| |
| − |
| |
| − | Փրփրավ, կատղավ ասաց,
| |
| − |
| |
| − | — Ես քո քով չեմ էկեր,
| |
| − |
| |
| − | Քո կողվենք չեմ մտեր,
| |
| − |
| |
| − | Համա քո ոտ ծանրացեր է,
| |
| − |
| |
| − | էս ի՞նչ բան է:
| |
| − |
| |
| − | Ծովինար ասաց.— Տո, քո տուն չավրի,
| |
| − |
| |
| − | Դու զոռբաղաստ մարդ ես,
| |
| − |
| |
| − | Էնօր, որ ինձ հետ զրուց արիր,
| |
| − |
| |
| − | Քո բերնի զոլ դիպավ ինձ, էն օրվանե ծոցվոր էղա:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | Խալիֆ գնաց դիվան նստեց,
| |
| − |
| |
| − | Կանչեց վեզիր, մեծամեծներ,
| |
| − |
| |
| − | Մեջիլս արեց ասաց.
| |
| − |
| |
| − | — Բա չեք ասի, էսպես -էսպես բան:
| |
| − |
| |
| − | — Խալիֆան ապրած կենա,— ասաց վեզիր,—
| |
| − |
| |
| − | Հրաման տուր, գլուխ կըտրենք:
| |
| − |
| |
| − | Խալիֆան կանչեց դահիճ, ասաց,
| |
| − |
| |
| − | — Գնա, Ծովինարի գլուխ կըտրե:
| |
| − |
| |
| − | Դահիճ գնաց պալատ, ասաց.
| |
| − |
| |
| − | — Խալիֆան հրաման արե,
| |
| − |
| |
| − | Ես քո վիզ տի կըտրեմ:
| |
| − |
| |
| − | Ծովինար խաթուն ասաց,
| |
| − |
| |
| − | — Ձեր թագավորին դատաստան չկա՞,
| |
| − |
| |
| − | դէ՞ էրեխով կնկա վիզ կտրել,
| |
| − |
| |
| − | Երկու հոգու վիզ կըտրել է:
| |
| − |
| |
| − | Անասուն, ինչ անասուն է,
| |
| − |
| |
| − | Որ ոտ ծանրանա, իրավունք չկա վիզ կըտրեն:
| |
| − |
| |
| − | Չէ՞, վերն աստված կա,
| |
| − |
| |
| − | Խելքն էլ լավ բան է:
| |
| − |
| |
| − | Ձեր թագավոր թող դադրի,
| |
| − |
| |
| − | Ինձ ժամանակ տա,
| |
| − |
| |
| − | Ես իմ էրեխեն բերեմ,
| |
| − |
| |
| − | նոր իմ գլուխ կըտրեք:
| |
| − |
| |
| − | Թե որ հարցուցեք,— ասաց,—
| |
| − |
| |
| − | Իմ հոր տնեն ինչ էկեր եմ,
| |
| − |
| |
| − | Անարաւո եմ էկե, անմեղ եմ էկե,
| |
| − |
| |
| − | Մինչև էսօր էլ անարատ եմ:
| |
| − |
| |
| − | Ինչ էղեր է, աստծու է,
| |
| − |
| |
| − | Իմ էրեխեն չրից է բհամ էկե:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | Դահիճ գնաց դիվան, ասաց.
| |
| − |
| |
| − | — Թագավոր ապրած կենա,
| |
| − |
| |
| − | Ծովինար խաթուն ինձ
| |
| − |
| |
| − | Էսպես-էսպես ասաց:
| |
| − |
| |
| − | Թագավոր հարցուց— Ի՛նչ կասեք:
| |
| − |
| |
| − | Վեզիր ասաց,— Աղեկ է ասեր Ծովինար:
| |
| − |
| |
| − | Մենք տի մեղավոր գլուխ կտրենք.
| |
| − |
| |
| − | Մինչև էրեխեն չծնվի.
| |
| − |
| |
| − | Իրավունք չկա էնոր սպանել;
| |
| − |
| |
| − | Թագավոր ասաց,— Լա՛վ, հրամանք է, թող ապրի՛
| |
| − |
| |
| − | Մենակ վարավուրդ արեք
| |
| − |
| |
| − | Պալատից չելնի փախչի:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | 7
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | Մնաց, ինն ամիս, ինն օր, ինը ժամ,
| |
| − |
| |
| − | Ինն րոպեն թամամեց,
| |
| − |
| |
| − | Ծովինար չոքեր էտու գետին,
| |
| − |
| |
| − | Բերեց էրկու տղա, էրկու ճրագ,
| |
| − |
| |
| − | Մեկը ջոչ, մեկը՝ պստիկ:
| |
| − |
| |
| − | էնոնց ճկույթ ու մազեր ոսկի էր:
| |
| − |
| |
| − | Իմացավ՝ ջոջ տղեն լիք բուռ ջրից էր,
| |
| − |
| |
| − | Պստիկ տղեն՝ կիսատ բուռ, պղտոր ջրից:
| |
| − |
| |
| − | Մելիքսեթ քահանեն կանչին, էկավ,
| |
| − |
| |
| − | Տղեկներ թոնդրան վրա կնքեց.
| |
| − |
| |
| − | Ջոչ տղի անուն դրեց Սանասար,
| |
| − |
| |
| − | Պստիկ տղի անուն Բաղղասար:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | Խաբար տարան խալիֆային,
| |
| − |
| |
| − | Թե՝ քե ջուխտ մի լաճ էղավ:
| |
| − |
| |
| − | Խալիֆ ասաց.— Իմ արնից չեն.
| |
| − |
| |
| − | Կանչեց դահիճ, հրաման էտու.
| |
| − |
| |
| − | — էրթաս, Ծովինարի վիզ կտրես՝ գաս:
| |
| − |
| |
| − | Դահիճ գնաց մոտ Ծովինար, ասաց.
| |
| − |
| |
| − | — Խալիֆի հրաման է, քո վիզ կտրեմ:
| |
| − |
| |
| − | Ծովինար խաթուն ասաց.
| |
| − |
| |
| − | — Ձեր թագավոր դատաստան, օրենք չունի՞,
| |
| − |
| |
| − | Ձեր թագավորին խելքի կտոր չկա՞,
| |
| − |
| |
| − | Ծծկեր տղեք ի՞նչպես կապրեն,
| |
| − |
| |
| − | Թե որ իմ գլուխ կտրեք:
| |
| − |
| |
| − | Թողեք երեխեք մեծացնեմ,
| |
| − |
| |
| − | Ւրենց ձեռ իրենց բերան հասուցեմ,
| |
| − |
| |
| − | Նոր թագավոր գա իմ վիզ կտրի,
| |
| − |
| |
| − | Ես հո էստեղից չեմ կարա փախնիմ:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | Դահիճ դարձավ պալատ, ասաց,
| |
| − |
| |
| − | — Թագավոր ապրած կենա, Ծովինար կասի.
| |
| − |
| |
| − | «Ձեր թագավոր դատաստան, օրենք չունի՞,
| |
| − |
| |
| − | Ձեր թագավորին խելքի կտոր չկա՞,
| |
| − |
| |
| − | Ծծկեր տղեք ինչպես կապրեն,
| |
| − |
| |
| − | Թե որ իմ գլուխ կտրեք:
| |
| − |
| |
| − | Թողեք, երեխեք մեծացնեմ,
| |
| − |
| |
| − | Իրենց ձեռ իրենց բերան հասուցեմ,
| |
| − |
| |
| − | Նոր թագավոր գա իմ վիզ կտրի,
| |
| − |
| |
| − | Ես հո էստեղից չեմ կարա փախնիմ»:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | Խալիֆան կանչեց վեզիր, ասաց.
| |
| − |
| |
| − | — Ծովինար էսպես-էսպես ասեր է.
| |
| − |
| |
| − | Դու ի՞նչ կասես, ի՞նչ անենք:
| |
| − |
| |
| − | Վեզիր ասաց,— Խալիֆան ապրած կենսյ,
| |
| − |
| |
| − | Ծովինար աղեկ ասեր է,
| |
| − |
| |
| − | Արի, տաս տարի ժամանակ տուր,
| |
| − |
| |
| − | Տղեք պստիկ են, մեծանան,
| |
| − |
| |
| − | Իրենց ձեռ իրենց բերան հասնի,
| |
| − |
| |
| − | Նոր էնոր վիզ կտրենք.
| |
| − |
| |
| − | էն էս տեղից ուր տի փախնի:
| |
| − |
| |
| − | Խալիֆ ասաց.— Լա՛վ, թող մեծանան:
| |
| − |
| |
| − | Քանի մի ժամանակ անցավ:
| |
| − |
| |
| − | Հողածին թե տարով կըմեծանա,
| |
| − |
| |
| − | էդ ճժեր օրով կըմեծանան.
| |
| − |
| |
| − | Ինչ էղան յոթ տարեկան՝
| |
| − |
| |
| − | Ինչպես տասնչորս տարեկան:
| |
| − |
| |
| − | Չէ՞ էդոնք ազնավուր ազգ են,
| |
| − |
| |
| − | Ջրից են բհամ էկե:
| |
| − |
| |
| − | Մեկ օր իրենց մոր ասին.
| |
| − |
| |
| − | — Մարե, մեզ դուրս տար,
| |
| − |
| |
| − | Մենք էստեղ չենք կարա մնա:
| |
| − |
| |
| − | Ծովինար խաբար ղրկեց խալիֆին, թե
| |
| − |
| |
| − | «Մենք հա՞վք ենք՝ դրեր ես վանդակ,
| |
| − |
| |
| − | Մենք բռնավո՞ր ենք՝ դրեր ես բանտ,
| |
| − |
| |
| − | Չէս թողնի տանից դուրս էլնենք,
| |
| − |
| |
| − | Արև էրես տեսնենք»:
| |
| − |
| |
| − | Խալիֆ ասաց.— Թողեք էլնեն, ման գան:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | Լուսուն Ծովինար կանչեց տղեկներ, ասաց.
| |
| − |
| |
| − | — Թագավոր հրաման տվե, գացեք:
| |
| − |
| |
| − | Տղեկներ էլան, գացին քաղքի մեջ,
| |
| − |
| |
| − | Տեսան ճժեր կըխաղան,
| |
| − |
| |
| − | Ասին,— Տղեկներ, մենք լե խաղանք:
| |
| − |
| |
| − | Ասին.— էկեք, խաղցեք:
| |
| − |
| |
| − | Մեկ իրեն ընկեր բռնեց, մեկ լէ իրեն,
| |
| − |
| |
| − | Ընկան մեջտեղ խաղցան:
| |
| − |
| |
| − | Ում դիպան՝ ձեռ, ոտ ջարդին,
| |
| − |
| |
| − | Գլուխ օլրտին, մեջք կոտրին,
| |
| − |
| |
| − | Սանասար սիլլա մի եզար վազրի լաճուն,
| |
| − |
| |
| − | Գլուխ թռավ, ջլեր մացին կախ:
| |
| − |
| |
| − | Լաց֊-կոծ ընկավ քաղքի մեջ,
| |
| − |
| |
| − | էնոնց հեր, մեր հերսոտան,
| |
| − |
| |
| − | Գացին գանգատ, ասին.
| |
| − |
| |
| − | — էս ինչ պատիժ է, խալիֆ,
| |
| − |
| |
| − | Քո տղեկներ, մեր էրեխեք ջարդին,
| |
| − |
| |
| − | էդոնք հանե քաղքից, խրկե,
| |
| − |
| |
| − | Թե չէ մենք կրթորկենք, կերթանք:
| |
| − |
| |
| − | Խալիֆ դարձավ էնոնց ասաց. -
| |
| − |
| |
| − | Գացեք, էլ չեմ թորկի.–
| |
| − |
| |
| − | Խալիֆ տղեկներ կանչեց դիվան,
| |
| − |
| |
| − | էրիշկեց, Էնոնց պետութեն որ տեսավ,
| |
| − |
| |
| − | էնոնց խոսք ու զրուց որ լսեց,
| |
| − |
| |
| − | Վախեցավ, էնոնց մոտեն
| |
| − |
| |
| − | ճամփեց, գնացին տուն:
| |
| − |
| |
| − | Հետո միտք արավ իր մեջ.
| |
| − |
| |
| − | «Ես էդ տղեկներ տի սպանեմ,
| |
| − |
| |
| − | Թե չէ էսոնք ջոջանան,
| |
| − |
| |
| − | Իմ մորուսից տի կախվեն»:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | 8
| |
| − |
| |
| − | Անցան օրեր, տարիներ,
| |
| − |
| |
| − | Տղեկներ նորեն Էլան փողոց,
| |
| − |
| |
| − | Հետ ուրիշ ճժերու ճան խաղցան:
| |
| − |
| |
| − | Էնոնց ճաներ տարան, կռիվ ընկավ,
| |
| − |
| |
| − | Ճժեր ասին.— Դուք բիճ եք, դուք բիճ Էք,
| |
| − |
| |
| − | Ինչի Էք էկե մեր մեջ,
| |
| − |
| |
| − | Դարձեք, գացեք ձեր տուն:
| |
| − |
| |
| − | Երբ Էնոնց խոսք լսին,
| |
| − |
| |
| − | Լալով դարձան տուն,
| |
| − |
| |
| − | Իրենց թալին իրենց մոր գոգ, ասին.
| |
| − |
| |
| − | — Մարե, մեզ ասա՝ ո՞վ Է մեր հեր,
| |
| − |
| |
| − | ճժեր մեՁ բիճ կրկանչեն:
| |
| − |
| |
| − | Մեր ասաց.— Որդի, ձեր հեր խալիֆն Է:
| |
| − |
| |
| − | - ՉԷ,֊ ասին,֊– Էն թե մեր հեր եղներ,
| |
| − |
| |
| − | ճժեր մեզ բիճ չեն կանչեր:
| |
| − |
| |
| − | Շատ որ խնդիրք արին, լացին,
| |
| − |
| |
| − | Մեր մեղքացավ, ասաց.
| |
| − |
| |
| − | — Որդիք, ղադրեք չուրի առավոտ,
| |
| − |
| |
| − | Ձեզ կըւտանեմ, ձեր հոր տեղ շանց կըտամ,
| |
| − |
| |
| − | Ձեր հոր զրուց կանեմ:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | Առավոտուն Ծովինար խդամին ասաց.
| |
| − |
| |
| − | — Առ տղեկներ, Էրթանք ծով,
| |
| − |
| |
| − | Քիչ մի սեյր անենք, դառնանք:
| |
| − |
| |
| − | էլան, առան տղեկներ, գացին,
| |
| − |
| |
| − | Հասան ծովի պռունկ, Սանասար ասաց.
| |
| − |
| |
| − | — Մարե, դե իմ հոր տեղ շանց տուր,
| |
| − |
| |
| − | Իմ հոր զրուց արա,
| |
| − |
| |
| − | Թե չէ, քե ծով կըթալեմ:
| |
| − |
| |
| − | Մեր ասաց.— Ռրդիք, դուք հեր չունեք:
| |
| − |
| |
| − | Սանասար ասաց.— Մարե, ի՞նչ կասես,
| |
| − |
| |
| − | Մենք հո քարի, քոլի տակեն չենք էլե:
| |
| − |
| |
| − | Սեր ասաց.— Մի ժամանակ մեր երկիր
| |
| − |
| |
| − | Քեռմեր, աղջիկներ առա,
| |
| − |
| |
| − | Գացի Հիլի վանք ուխտ:
| |
| − |
| |
| − | Աղոթք արինք, պրծանք,
| |
| − |
| |
| − | էլանք դուրս, տեսանք,
| |
| − |
| |
| − | Ներքև կապուտ ծով:
| |
| − |
| |
| − | Իջանք ծովի պռունկ, նստանք:
| |
| − |
| |
| − | Իրիկուն տուն դարձին, ասի.
| |
| − |
| |
| − | — Աղջիկներ, դուք քելեք էնտեղ,
| |
| − |
| |
| − | Ձեզ համար քեֆ արեք:
| |
| − |
| |
| − | Աղջիկներ անցան սարի թիկունք,
| |
| − |
| |
| − | Ես, քեռմեր ծովու բերան վեր գացինք:
| |
| − |
| |
| − | Գացինք, քարոտ տեղ մի կայնանք,
| |
| − |
| |
| − | Տեսա՝ ծովին տուտ ու տակ չկար,
| |
| − |
| |
| − | Հա լափին կըտար, կրծիծղար:
| |
| − |
| |
| − | Շատ ման գալեն նեղացեր էր,
| |
| − |
| |
| − | Ծարվեցա, ուզի ջուր խմեմ:
| |
| − |
| |
| − | Ծովի ջրից խմա, շոռ էր, թափի,
| |
| − |
| |
| − | Ասի, ով տեր, աղբուր մի սարեր,
| |
| − |
| |
| − | Խմենք, մեր սիրտ հովաներ:
| |
| − |
| |
| − | Ասելուն պես ծով բացվավ,
| |
| − |
| |
| − | Իրիշկի մեջ ծով կապուտ քար մի.
| |
| − |
| |
| − | Մի սիպւոակ աղբուր էդ քարից կըթալի:
| |
| − |
| |
| − | Ծովի ջուր քարի բոլոր բռներ էր.
| |
| − |
| |
| − | Մարդ առանց հալավ հանելու,
| |
| − |
| |
| − | Չէր կարա էրթա էդ ջուր խմի:
| |
| − |
| |
| − | Ես շորեր հանի, գացի էդ աղբուր,
| |
| − |
| |
| − | Բուռս տարա, մի բուռ լիք ջուր խմա,
| |
| − |
| |
| − | Մեկ էլ տարա, լավ չլցվավ,
| |
| − |
| |
| − | Բուռս մնաց կիսատ,
| |
| − |
| |
| − | Ջուրն էլ քիչ պղտոր էր,
| |
| − |
| |
| − | էդ կիսատ բուռն էլ խմեցի, աղբուր կտրավ:
| |
| − |
| |
| − | Աստված ձեզ էն ջրից է տվե ինձ.
| |
| − |
| |
| − | Դու էն լիք բուռ ջրից ես,
| |
| − |
| |
| − | Բաղդասար՝ կիսատ բուռ պղտոր ջրից:
| |
| − |
| |
| − | Սանասար ասաց,— Մենք մեր ծնունդ իմացանք.
| |
| − |
| |
| − | Դե, արի, դու էլ քո էութեն ասա,
| |
| − |
| |
| − | Կերևա դու հեր, մեր ունիս:
| |
| − |
| |
| − | Ծովինար ասաց,— Որդիք,
| |
| − |
| |
| − | Ես Հայոց Գագիկ թագավորի աղջիկն եմ:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | Շատ ժամանակ անցավ:
| |
| − |
| |
| − | Տղեկներ վարավուրդ արին, տեսան
| |
| − |
| |
| − | Իրենց մեր օր ավուր կըկոտրվի:
| |
| − |
| |
| − | — Մարե,— ասին,— քե ի՞նչ է էղեր,
| |
| − |
| |
| − | Որ դու օր ավուր կըկոտրվիս:
| |
| − |
| |
| − | Քո աչից արտասունք չի ցամաքի:
| |
| − |
| |
| − | Մենք կը տեսնենք՝ ծովի աղբուր
| |
| − |
| |
| − | Քեզ տվեր է ջուխտակ տղա,
| |
| − |
| |
| − | Դու էլ թագավորական կին,
| |
| − |
| |
| − | Ոչ մի բան պակաս չունես,
| |
| − |
| |
| − | էկո նայենք՝ քո դարդ ի՞նչ է,
| |
| − |
| |
| − | Որ օր ավուր կըկոտրվիս:
| |
| − |
| |
| − | Մեր դարձավ, ասաց լաճերուն,
| |
| − |
| |
| − | — Ա՜յ որդիք, ես չկոտրվիմ, ո՞ր կոտրվի,
| |
| − |
| |
| − | էսօր, էգուց է մնացեր,
| |
| − |
| |
| − | Որ խալիֆ գա, մեր վիզ կտրի:
| |
| − |
| |
| − | Սանասար դարձավ մեր, ասաց,
| |
| − |
| |
| − | — Մարե, էդպես բա՞ն էլ կա:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | էրկու օր անցավ,
| |
| − |
| |
| − | Տաս տարին էկավ լրացավ.
| |
| − |
| |
| − | Խալիֆ կանչեց դահիճներ, ասաց,,
| |
| − |
| |
| − | — Գնացեք, էնոնց վիզ կտրեք:
| |
| − |
| |
| − | Սանասար, Բաղդասար քուրսու տակ նստուկ,
| |
| − |
| |
| − | Կասեն կըծիծղան, կըխնդանան,
| |
| − |
| |
| − | Մեր մեկել սենեկ կըծկվուկ,
| |
| − |
| |
| − | Այլուխ աչքերուն Կիլա:
| |
| − |
| |
| − | Ներս գիկան դահիճներ, կասեն,
| |
| − |
| |
| − | — Հիմակ ձեր վիզ տի կըտրենք:
| |
| − |
| |
| − | Ծովինար կասի.— Իմ վիզ կտրեք,
| |
| − |
| |
| − | Համա տղեկների վիզ մեք կտրի,
| |
| − |
| |
| − | Բա ձեր ձեռ կերթա՞ վեր իմ տղեկներ:
| |
| − |
| |
| − | Դահիճներ ասին,— Մեր ձեռ չերթա,
| |
| − |
| |
| − | Համա մենք ի՞նչ անենք,
| |
| − |
| |
| − | Խալիֆան է հրաման տվե:
| |
| − |
| |
| − | Ծովինար լալով ասաց,
| |
| − |
| |
| − | — Մի քիչ ցած խոսեք,
| |
| − |
| |
| − | Տղեկներ չլսեն, վախենան.
| |
| − |
| |
| − | Թող ծիծղան, խնդանան,
| |
| − |
| |
| − | Դուք էլ նստեք, դինջացեք:
| |
| − |
| |
| − | — Չէ, ասին, մեզ իրավունք չկա նստել.
| |
| − |
| |
| − | Շուտ արեք, էրթանք դուրս,
| |
| − |
| |
| − | Թե չէ էստեղ ձեր վիզ կտրենք,
| |
| − |
| |
| − | Արուն սենեկի մեջ կըթափի:
| |
| − |
| |
| − | Ծովինար տեղից ժաժ չեկավ:
| |
| − |
| |
| − | Դահիճ բոռաց, ասաց.— Շուտ արեք:
| |
| − |
| |
| − | Ջենն ընկավ Սանասարի ականջ,
| |
| − |
| |
| − | Դուռ էբաց, տեսավ քանի մի մարդ,
| |
| − |
| |
| − | Թրեր հանած, կայներ են ււենեկի մեջ.
| |
| − |
| |
| − | Ասաց.— Ւ՞նչ մարդ եք, ի՞նչ կուզեք:
| |
| − |
| |
| − | Ծովինար թաքուն աղաչեց, ասաց.
| |
| − |
| |
| − | — Իմ տղեկներ չասեք,
| |
| − |
| |
| − | Թե էկեր եք մեր վիզ կտրեք:
| |
| − |
| |
| − | էնոնց տնից դուրս հանեք,
| |
| − |
| |
| − | Մեկ կայնի էն կող, մեկ էն կող.
| |
| − |
| |
| − | Ջարկեք, էնոնց վիզ թռուցեք,
| |
| − |
| |
| − | Որ էնոնք չտեսնին, վախենան:
| |
| − |
| |
| − | Ապա, դահիճներ, կաղաչեմ,
| |
| − |
| |
| − | Առաջ ինձ սպանեք, նոր խմ տղեկներ:
| |
| − |
| |
| − | Դահիճներ ասին,– Դե, էլ էրթանք:
| |
| − |
| |
| − | Ծովինար էլավ, տերթեր,
| |
| − |
| |
| − | Սանասար ասաց.— Մարե, ուր տերթաք:
| |
| − |
| |
| − | — Մենք տերթանք դուրս, դառնանք:
| |
| − |
| |
| − | — Մարե, ինձ ասա,
| |
| − |
| |
| − | Մինչև էսօր դու բռնավոր էր, էսօր մի բան կա, որ քե կըտանեն:
| |
| − |
| |
| − | Սանաււար չեթող էրթա, ասաց.
| |
| − |
| |
| − | — էդ ինչ է, մարե, որ ինձ չես ասի:
| |
| − |
| |
| − | Մոր սրտին դիպավ, ասաց,
| |
| − |
| |
| − | — Որդի թե կուզես իմանաս,
| |
| − |
| |
| − | Խալիֆան ղրկե, որ մեր վիզ կտրեն:
| |
| − |
| |
| − | Ասաց. — Կտրող ո՞վ Է:
| |
| − |
| |
| − | Ասաց.— Էս դահիճներ:
| |
| − |
| |
| − | Մոտեցավ դահճին, բոռալով ասաց,
| |
| − |
| |
| − | — Դու ես մեր վիզ կտրող:
| |
| − |
| |
| − | Դահիճ ասաց..— Խալիֆի հրաման Է,
| |
| − |
| |
| − | Ձեր վիզ տի կտրեմ:
| |
| − |
| |
| − | Սանասար սիլլա մի Էզար դահճին,
| |
| − |
| |
| − | Գլուխ թռավ, ջանդակ մնաց կայնուկ,
| |
| − |
| |
| − | էն մեկել էդ որ տեսավ, փախավ,
| |
| − |
| |
| − | Գնաց, խալիֆային ասաց.
| |
| − |
| |
| − | — Քո լաճ սիլլա մի էդար դահճին,
| |
| − |
| |
| − | Գլուխ թռավ, ջանդակ մնաց կայնուկ:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | Խալիֆ զորք զորապետ կանչեց,
| |
| − |
| |
| − | ճամփեց էնոնց վրա կռիվ:
| |
| − |
| |
| − | Սանասար, Բաղդասար տեսան զորք էկավ,
| |
| − |
| |
| − | Ընկան զորքի մեջ.
| |
| − |
| |
| − | Մի երկու դիր գացին, էկան,
| |
| − |
| |
| − | Զորքի կես ջարդին:
| |
| − |
| |
| − | Չուր իրիկուն զորքի քոք կտրին,
| |
| − |
| |
| − | Գնացին տուն, պառկին, քնան:
| |
| − |
| |
| − | Մեկել օր մարդ չեկավ կռիվ:
| |
| − |
| |
| − | Թագավոր ասաց.— Զորապետ,
| |
| − |
| |
| − | Նոր զորք առ, գնա կռիվ:
| |
| − |
| |
| − | Զորապետ ասաց.— Խալիֆա,
| |
| − |
| |
| − | Մենք չենք կարա վեր էնոնց,
| |
| − |
| |
| − | Թե նորից կռիվ երթանք,
| |
| − |
| |
| − | Քո թախտ ու թագ կավիրեն:
| |
| − |
| |
| − | Աղեկն էն է, չերթանք կռիվ,
| |
| − |
| |
| − | Եղած զորքն էլ չտանք ջարդել:
| |
| − |
| |
| − | Թագավոր միտք արեց, միտք,
| |
| − |
| |
| − | Տեսավ, որ ճար, հնար չկա,
| |
| − |
| |
| − | Կռիվ իրեն վնաս է, ասաց.
| |
| − |
| |
| − | — էլ գործ չունեք էնոնց մոտեն,
| |
| − |
| |
| − | Թող էրթան, իրենց համար ապրեն,
| |
| − |
| |
| − | Դառնան մեր օրենքին՝ կուռք պաշտեն:
| |
| − |
| |
| − | էնոնք կտրիճ, անձնահուր մարդ են,
| |
| − |
| |
| − | Որտեղ պատերազմ ճամփենք, կըհաղթեն,
| |
| − |
| |
| − | էնոնց դեմ ոչ մեկ չի կարա կայնի:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | 9
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | Խալիֆ նորից զորք-զորաժողով արավ,
| |
| − |
| |
| − | Որ գա վեր մեր ազգին կռիվ:
| |
| − |
| |
| − | Գիշեր Ծովինար երազ տեսավ,
| |
| − |
| |
| − | Ելավ, պատմեց իր երազ, ասաց.
| |
| − |
| |
| − | — Թագավոր, արի ինձ ականջ արա
| |
| − |
| |
| − | Դու մի էրթա պատերազմ:
| |
| − |
| |
| − | Թագավոր ասաց,— Ինչո՞ւ:
| |
| − |
| |
| − | Ասաց.— էս գիշեր երազ եմ տեսե:
| |
| − |
| |
| − | Ասաց.— Ի՞նչ երազ ես տեսե:
| |
| − |
| |
| − | Ասաց.— Էս գիշեր տեսա մանր աստղեր,
| |
| − |
| |
| − | Հանկարծ վրա տվին մեծին,
| |
| − |
| |
| − | Էդ մեծ աստղ ցոլաց֊-ցոլաց,
| |
| − |
| |
| − | Էկավ մեր դռան առեջ ընկավ:
| |
| − |
| |
| − | — էհ,— ասաց,— Ծովինար, քեզ համար կըքնես,
| |
| − |
| |
| − | Ուրիշի համար երազ կըտեսնես:
| |
| − |
| |
| − | Քանի ջահել եմ, ժամանակն է՝
| |
| − |
| |
| − | էրթամ քո հոր երկիր քանդեմ,
| |
| − |
| |
| − | Հայի քոք կտրեմ, տամ արևուն:
| |
| − |
| |
| − | էն էլ ասաց.— Քո կամքն է, խալիֆ,
| |
| − |
| |
| − | Կերթաս դու գիտես, կըմնաս դու գիտես:
| |
| − |
| |
| − | էլավ, ընկավ զորքի առեջ,
| |
| − |
| |
| − | էկավ,Կապուտկող փաթթեց, նստավ:
| |
| − |
| |
| − | Յոթ տարի կռիվ արեց.
| |
| − |
| |
| − | Քաղքցիք մացին քաղքի մեջ,
| |
| − |
| |
| − | Մացին առանց վար ու ցանք,
| |
| − |
| |
| − | Սերմ էլ գետին չթալին:
| |
| − |
| |
| − | Յոթ տարի որ քաղքից չելան,
| |
| − |
| |
| − | Քաղքի մեջ ինչ կար֊-չկար, կերան,
| |
| − |
| |
| − | Թանկություն ընկավ քաղաք,
| |
| − |
| |
| − | Սովամահ կըմեռնին մարդեր:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | Գագիկ թագավոր,իր մեծամեծներ,
| |
| − |
| |
| − | Բերին նորից զորք կապին, ասին.
| |
| − |
| |
| − | — Մեր ուժ չի պատի էնոր,
| |
| − |
| |
| − | Համա ինչ էղնի,կռիվ տի անենք,
| |
| − |
| |
| − | Թե չէ մեր երկիր քարուքանդ կանի,
| |
| − |
| |
| − | Ինչ կա-չկա՝ կառնի կըտանի:
| |
| − |
| |
| − | Գագիկ թագավոր ասաց.
| |
| − |
| |
| − | — Գիշերվա մի վախտ ձեն-ձուն որ դադրի,
| |
| − |
| |
| − | Ընկեք զորքի մեջ, ջարդեք:
| |
| − |
| |
| − | Գիշերվա կեսին ձեն-ձուն որ կտրավ,
| |
| − |
| |
| − | Գագիկ թագավոր հրաման էտուր:
| |
| − |
| |
| − | Տղեկներ էլան, տեսան քաղքից դուրս
| |
| − |
| |
| − | Լուսեղեն մարդ մի կէծակե թուր ձեռ
| |
| − |
| |
| − | Ընկե զորքի մեջ, կըջարդե:
| |
| − |
| |
| − | «Մեր սուրբ հրաշքն է, սուրբ Կարապետ»,—
| |
| − |
| |
| − | Ասին, ու վրա տվին էնոնց.
| |
| − |
| |
| − | էն վերևից, էսոնք գետնից, ամեն ջարդին:
| |
| − |
| |
| − | Կռապաշտի զորք շշկռավ
| |
| − |
| |
| − | Առջևին դարձավ վեր ետինին,
| |
| − |
| |
| − | Ետին դարձավ վեր առջեվին,
| |
| − |
| |
| − | Էնպես ջարդին, սպանեցին, կոտորեցին,
| |
| − |
| |
| − | Արուն Էլավ, բռնեց դաշտ,գնաց:
| |
| − |
| |
| − | Խաբար տարան խալիֆային, թե՝
| |
| − |
| |
| − | «Ի՛նչ կանես, զորք կոտորվեց, վերջացավ»:
| |
| − |
| |
| − | Կռապաշտ թագավոր էդ լսավ, փախավ:
| |
| − |
| |
| − | Բայց ուր տի փախներ:
| |
| − |
| |
| − | Էս դին կըփախներ՝ Գագիկի զորքն Էր,
| |
| − |
| |
| − | Էն դին կըփակներ՝ Թորոսի զորքն Էր,
| |
| − |
| |
| − | ճար-հնար չկար, ազատում չկար:
| |
| − |
| |
| − | Զինք շատ նեղն ընկավ:
| |
| − |
| |
| − | Վերջ նստեց Շամա ուղտ,կանչեց.
| |
| − |
| |
| − | — Կռքեր,կռքեր ինձ ազատ արեք,
| |
| − |
| |
| − | Քառսուն երինջ մատաղ կանեմ:
| |
| − |
| |
| − | Է, կռքեր կըգա՞ն օգնության՝
| |
| − |
| |
| − | Ոչ մեկ կուռք չեկավ օգնության:
| |
| − |
| |
| − | Մեկ Էլ կանչեց, ասաց.— Ո՜վ կռքեր,
| |
| − |
| |
| − | Ինձ Էս փորձանքից ազատ արեք,
| |
| − |
| |
| − | Մի փութ արծաթ բաշխեշ կըտամ:
| |
| − |
| |
| − | Մի փութ ոսկի բաշխեշ կըտամ:
| |
| − |
| |
| − | Էլի կռքեր չեկան օգնության,
| |
| − |
| |
| − | Ախր կուռք ինչ Է, որ գա օգնության,
| |
| − |
| |
| − | Վերջ կանչեց իր ջոջ կուռք, ասաց.
| |
| − |
| |
| − | — Քո բախտն եմ ընկե, ջոջ կուռք,
| |
| − |
| |
| − | Դու ինձ ազատ անես Էս ազգից.
| |
| − |
| |
| − | Թե ես անվնաս դաոնամ տուն,
| |
| − |
| |
| − | Իմ երկու տղեն կանեմ քեզ մատաղ:
| |
| − |
| |
| − | Հենց Էդ ասաց, դիվանք Էկան,
| |
| − |
| |
| − | Մտան ուղտի փորու տակ,
| |
| − |
| |
| − | Առան խալիֆ, տարան Բաղդադ:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | 10
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | Աղոթարան էր, լուս բացվեր էր.
| |
| − |
| |
| − | Ծովինար էլավ պալատի տանիս, տեսավ՝
| |
| − |
| |
| − | Խալիֆան հեծած Շամա ուղտ,
| |
| − |
| |
| − | Առանց զորք, առանց զորապետ կըգա,
| |
| − |
| |
| − | Սևցեր է, էղե կուպր:
| |
| − |
| |
| − | էկավ, հասավ պալատին,
| |
| − |
| |
| − | Վռազով իրեն թալեց դուռ:
| |
| − |
| |
| − | Ծովինար տանիսից իջավ, ասաց.
| |
| − |
| |
| − | — Յա՜, թագավոր, խեր էղնի,
| |
| − |
| |
| − | էս յոթ տարի քո ձեն լավ կըգար,
| |
| − |
| |
| − | էդ ի՞նչ է էղե,
| |
| − |
| |
| − | Ո՞ւր է քո զորք,
| |
| − |
| |
| − | Ո՞ւր է քո զորապետ:
| |
| − |
| |
| − | Խալիֆան պատասխան տվեց, ասաց.
| |
| − |
| |
| − | — Կնիկ, Էնպես արի զգյավուրներ,
| |
| − |
| |
| − | Քաղաք փաթթի,նստա,
| |
| − |
| |
| − | Գագիկ պիտի թասլիմ Էղներ,
| |
| − |
| |
| − | Մեկ էլ էւոոնց աստվածն էր, ինչ էր,
| |
| − |
| |
| − | Լուսեղեն մարդ մի կեծակե թուր ձեռին
| |
| − |
| |
| − | Բուռ-բուռ կրակ թավեց վերից:
| |
| − |
| |
| − | էն վերևից,Գագիկի զորք գետնից,
| |
| − |
| |
| − | Կոտորած գըցին իմ զորքի մեջ,
| |
| − |
| |
| − | Առջևին դարձավ վեր ետինին,
| |
| − |
| |
| − | Ետին դարձավ վեր առջևնին,
| |
| − |
| |
| − | էնպես ջարդին, սպանեցին, կոտորեցին,
| |
| − |
| |
| − | Արուն էլավ, բռնեց դաշտ,գնաց:
| |
| − |
| |
| − | Պիտի ես էլ ընկնեմ մեջ՝
| |
| − |
| |
| − | Հեծա իմ ուղտ, ւիախա, էկա:
| |
| − |
| |
| − | Ինչքան կռքերուն իւնէդիրք արի,
| |
| − |
| |
| − | Ինչքան Էնոնց մատւսղ ասի,
| |
| − |
| |
| − | Ոսկի, արծաթ ընծա ասի,
| |
| − |
| |
| − | Ոչ մեկ չեկավ ինձ օգնության,
| |
| − |
| |
| − | Ոչ մեկ չեկավ ինձ ազատեր:
| |
| − |
| |
| − | Իմ երկու տղեն մատաղ եմ կանչեր
| |
| − |
| |
| − | Նոր ջոջ կուռք Էկե,
| |
| − |
| |
| − | Ւնձ առե թևին, բերե էստեղ:
| |
| − |
| |
| − | Ծովինար էդտեղ միտք արեց,
| |
| − |
| |
| − | Թե «էդ իմ տղեք հասւոաւո տի մորթի,
| |
| − |
| |
| − | Կռքերին մատաղ կանի»:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | Գիշեր քնավ, երազ տեսավ.
| |
| − |
| |
| − | Տեսավ իրեն երկու ճրագ կար.
| |
| − |
| |
| − | Կըգար առջևով անցնելուն՝ կըհանգչեր,
| |
| − |
| |
| − | Ու կդառնար հեղ մ՛ էլ լուս կըտար:
| |
| − |
| |
| − | էլավ առավոտ, երբ զարթնեց,
| |
| − |
| |
| − | Կանչեց իր էրկու տղեկներ էբի,
| |
| − |
| |
| − | Մեկ վեր մեկել չոքին էդիր,
| |
| − |
| |
| − | Մեկել վեր մեկել չոքին էդիր,
| |
| − |
| |
| − | Բռնեց, էրեսներ պաքեց, էլաց:
| |
| − |
| |
| − | Տղեկներ հարցուցին.— Մարե, ի՞նչի կըլաս:
| |
| − |
| |
| − | Ծովինար լալեն ասաց,
| |
| − |
| |
| − | — Ջեր հեր յոթ տարի գացեր էր կռիվ.
| |
| − |
| |
| − | Վերջին գիշեր, որ պիտի հաղթեր,
| |
| − |
| |
| − | Լուսեղեն մարդ մի կեծակե թուր ձեռ
| |
| − |
| |
| − | Բուռ-բուռ կրակ է թափե վերից:
| |
| − |
| |
| − | էն վերևից, հայերի զորք գետնից,
| |
| − |
| |
| − | Ջարդեր են էնոր զորք, զորապետ,
| |
| − |
| |
| − | Ինք հազիվ է փախե, էկե.
| |
| − |
| |
| − | Ւր ջոջ կուռքին ձեզ մատաղ է կանչե,
| |
| − |
| |
| − | էն էլ առե թևին, բերե տուն:
| |
| − |
| |
| − | էս գիշեր երազ տեսա,
| |
| − |
| |
| − | Որ իմ երկու ճրագ,
| |
| − |
| |
| − | Կըգար առջևով անցնելուն,կըհանգչեր,
| |
| − |
| |
| − | Ու կըդառնար հեզ մէլ լուս կըտսր:
| |
| − |
| |
| − | էն ձեզ օղորթ կըսպանի,
| |
| − |
| |
| − | Կռքերին մատաղ կանի,
| |
| − |
| |
| − | Փախեք,գնացեք Հայաստան,
| |
| − |
| |
| − | Գագիկ թագավորի երկիր;
| |
| − |
| |
| − | Գիշեր պայծառ աստղ բռնեք ձեզ նշան.
| |
| − |
| |
| − | Ցերեկն էլ՝ արևելք, գնացեք:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | Սանասար, Բաղդասար էլան,
| |
| − |
| |
| − | Առան իրենց թրեր, նետ-աղեղ,
| |
| − |
| |
| − | Պագին իրենց մոր ծիծ,
| |
| − |
| |
| − | Ջիեր քաշին դուրս, հեծան, ասին.
| |
| − |
| |
| − | — Մարե, դե խալիֆ թող գա,
| |
| − |
| |
| − | Մեզ բռնի, մեր վիզ կտրի:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | էկավ, օր բացվավ,
| |
| − |
| |
| − | Խալիֆ գնաց կռքարան աղոթք,
| |
| − |
| |
| − | Կռքարանից ձեն է լավ, ասաց.
| |
| − |
| |
| − | — Քո տղեկներ՝ Սանասար, Բաղդասար,
| |
| − |
| |
| − | Բեր, աոջև մեզ մատաղ արա,
| |
| − |
| |
| − | Դու ինչ մուրազ արեր էս,
| |
| − |
| |
| − | Քո մուրազին հւսուցեր ենք քե:
| |
| − |
| |
| − | Ու էկավ խալիֆ, իր թախտ նստավ,
| |
| − |
| |
| − | Կանչեց իր մարդեր, ասաց,
| |
| − |
| |
| − | - Բերեք, տղեքի ականջներ տի կտրենք,
| |
| − |
| |
| − | Մեր Ջոջ կուռքին մատաղ տի անենք:
| |
| − |
| |
| − | Հրաման արձակեց, ապա,
| |
| − |
| |
| − | Որ գեղ-գեղով, քաղաք– քաղաքով գան,
| |
| − |
| |
| − | Փառք տան կուռքերին իրանց:
| |
| − |
| |
| − | Տախմանից բռնած չուրի ծով,
| |
| − |
| |
| − | Հազար-հազար մարդ թափավ էնտեղ,
| |
| − |
| |
| − | Դաշտ ու ձոր բռնեց կայնավ,
| |
| − |
| |
| − | էնքան լցվան, էնքան լցվան,
| |
| − |
| |
| − | Որ ասեղ թալեր, չէր ընկնի գետին:
| |
| − |
| |
| − | Խալիֆ ասաց.— Գացեք, բերեք տղեկներ:
| |
| − |
| |
| − | Գացին մոտ Ծովինար խաթուն, ասին.
| |
| − |
| |
| − | — Խալիֆ տղեկներ կուզի մատաղ անի,
| |
| − |
| |
| − | Տուր տղեկներ տանենք:
| |
| − |
| |
| − | Ծովինար խաթուն ասաց.
| |
| − |
| |
| − | — Իմ տղեկներ խալիֆի տղեկներ չե՞ն, տարեք.
| |
| − |
| |
| − | Համա ո՞ւր է Սանասար, ո՞ւր է Բաղդասար:
| |
| − |
| |
| − | էկան, ասին.— Ւ՞նչ տղեք, ի՞նչ բան,
| |
| − |
| |
| − | Տղեք չկան, տղեք փախեր են:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | 11
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | Երկու ախպեր՝ Սանասար, Բաղդասար,
| |
| − |
| |
| − | Չորս օր գիշեր-ցերեկ քշեցին,
| |
| − |
| |
| − | Խալիֆի հողից դուրս էլան,
| |
| − |
| |
| − | Հասան ղարիբ երկիր մի:
| |
| − |
| |
| − | էնտեղ գետ մի կըգար, կանցներ:
| |
| − |
| |
| − | Ձուկ կար գետի մեջ,
| |
| − |
| |
| − | Ձկներու հետ ցածրացան, գացին.,
| |
| − |
| |
| − | Ւջան նեղ ձոր մի:
| |
| − |
| |
| − | Տեսան առու մի սարեն կըգար,
| |
| − |
| |
| − | Կըզարկեր մեջ էդ գետին,
| |
| − |
| |
| − | Կըկտրեր էդ գետ,
| |
| − |
| |
| − | Կըշերտեր ջուր ի մեջտեղ,
| |
| − |
| |
| − | Ապա կըխառնվեր գետին, կերթեր:
| |
| − |
| |
| − | Բաղդասար ախպոր հարցուց.
| |
| − |
| |
| − | — Սանասա՛ր, ախպեր,
| |
| − |
| |
| − | էդ առվի զորություն ինչ է,
| |
| − |
| |
| − | Որ ահագին գետ կըկտրի, կանցնի:
| |
| − |
| |
| − | Կըդիպնի դեմի փիլին,
| |
| − |
| |
| − | նոր կրդառնա կըխառնվի Էնոր,կերթա:
| |
| − |
| |
| − | Շատ եմ զարմացե, ախպեր,
| |
| − |
| |
| − | էդ բարակ ջուր ի՞մալ ջուր է:
| |
| − |
| |
| − | Սանասար ասաց.— Բաղդասար,
| |
| − |
| |
| − | էդ ազնացորդու ջուր է.
| |
| − |
| |
| − | Ով էդոր ական ջուր խմե,
| |
| − |
| |
| − | էնպես զորեղ կտրիճ կեղնի,
| |
| − |
| |
| − | Որ չեն կարա մեղք դնի գետին:
| |
| − |
| |
| − | Ով որ էդ ջրի ակ գտնի,
| |
| − |
| |
| − | Իր տուն էդ ջրի վրա դնի:
| |
| − |
| |
| − | Էնոր զարմ ու զավակներ
| |
| − |
| |
| − | Ազնացորդի կեղնեն:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | Բաղդասար ասաց,— Ախպեր,
| |
| − |
| |
| − | Արի էս ջրից մեկ-մեկ բուռ խմենք,
| |
| − |
| |
| − | էրթանք էդոր ակ զըտնենք,
| |
| − |
| |
| − | Վեր ական տուն շինենք, նստենք,
| |
| − |
| |
| − | Որ մեր զավակներ զորեղ էղնեն:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | էրկու ախպեր էլան,
| |
| − |
| |
| − | էն ջոջ գետ անցան,
| |
| − |
| |
| − | Առուն առան, գացին:
| |
| − |
| |
| − | Ասով, Կասկետով, Հորգովով գացին,
| |
| − |
| |
| − | էլան Անդովկա սարի գլուխ,
| |
| − |
| |
| − | Գտան աղբրի ակ, նստան՛
| |
| − |
| |
| − | Երկիր վիրունի էր, քարափրթա,
| |
| − |
| |
| − | Սարեր, ձորեր, անդունդք,
| |
| − |
| |
| − | Անտառ, արջ ու գազան,
| |
| − |
| |
| − | Անուշ ջրեր, դաշտ ու ծաղկունք,
| |
| − |
| |
| − | էդ երկիր շատ հավնեցան:
| |
| − |
| |
| − | էդտեղ Սանասար երդում արեց,
| |
| − |
| |
| − | «Հացն ու գինին, դեր կենդանին»,— ասաց.
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | — Մենք էլ էս տեղիս չենք էրթա.
| |
| − |
| |
| − | Մենք զոռբա, էս ջուր զոռբա,
| |
| − |
| |
| − | Տեղն էլ աղեկ է, անուշ,
| |
| − |
| |
| − | էստեղ շենլիք շինենք, ապրենք:
| |
| − |
| |
| − | Բաղդասար ասաց,— Լավ կասես, ախպեր,
| |
| − |
| |
| − | Աղբուրի ջուր անուշ է,
| |
| − |
| |
| − | Տեղն էլ անուշ է,
| |
| − |
| |
| − | Մենք էստեղեն ո՞ւր էրթանք,
| |
| − |
| |
| − | Մեր տուն էստեղ շինենք, ապրենք:
| |
| − |
| |
| − | Սանասար ասաց,— Դու գնա նեճիր,
| |
| − |
| |
| − | Ես էլ քարեր դնեմ իրար վրա,
| |
| − |
| |
| − | Նշանագահ անեմ, որ գեղ շինենք:
| |
| − |
| |
| − | «Յոթ օր իրար վրա Բաղդասար նեճիր արեց,
| |
| − |
| |
| − | Յոթ օր Սանասար ջոջ-ջոջ քարեր բերեց,
| |
| − |
| |
| − | Ամեն մի քար մի սար, մի քարափ,
| |
| − |
| |
| − | Սանասար գնաց արևելի կողմ,
| |
| − |
| |
| − | Բաղդասար գնաց արևմտի կողմ:
| |
| − |
| |
| − | Քարեր բերին, պրծան,
| |
| − |
| |
| − | Աստված կանչին, ձեռ իրար տվին,
| |
| − |
| |
| − | էղան վարպետ, քար վեր քարի դրին,
| |
| − |
| |
| − | Իրենց բերդի հիմ թալին:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | 12
| |
| − |
| |
| − | Վեց –յոթ ամիս բանին վեր էդ բերդին:
| |
| − |
| |
| − | Մեկ օր էլ Սանասար էկավ,
| |
| − |
| |
| − | Տեսավ՝ Բաղդասար թաշկեր է,
| |
| − |
| |
| − | Ու քուն անցեր է վրեն,
| |
| − |
| |
| − | Արնոտ նեճիրներ էնպես ունեփել,
| |
| − |
| |
| − | Թալեր է գետին, քներ է:
| |
| − |
| |
| − | Շատ կսկծաց ախպոր համար, ասաց.
| |
| − |
| |
| − | — Բաղդասար, ել էրթանք,
| |
| − |
| |
| − | Մենք էսպես չենք կարա ապրի,
| |
| − |
| |
| − | Մինչև երբ պիտի մնանք էստեղ,
| |
| − |
| |
| − | Ու ալանի միս ուտենք:
| |
| − |
| |
| − | Աստված թե մեզ տար,
| |
| − |
| |
| − | Խալիֆի քոշկ ու սարեն կտար:
| |
| − |
| |
| − | էրկու ախպեր էլան, հեծան ձիեր,
| |
| − |
| |
| − | Քշին, հասան Տարոն:
| |
| − |
| |
| − | Գնացին, կայնան թագավորի առեջ,
| |
| − |
| |
| − | Գլուխ իջուցին, յոթ անգամ գետին պագեցին,
| |
| − |
| |
| − | Վրա ութին ձեռներ կապին, ծունկի էկան:
| |
| − |
| |
| − | Թագավոր հարցուց էնոնց,
| |
| − |
| |
| − | — Ւ՞նչ պիտի ձեզ, որղիք:
| |
| − |
| |
| − | Տղեկներ դարձան, ասին.— Թագավոր,
| |
| − |
| |
| − | Վերև աստծուն ենք ապավինե,
| |
| − |
| |
| − | Ներքև քեզ ենք ապավինե,
| |
| − |
| |
| − | էկեր ենք մեզ պահես, պահպանես:
| |
| − |
| |
| − | Թագավոր հարցուց.— Վի՞ր տղեկներն եք:
| |
| − |
| |
| − | Ասին, — Բաղդադու խալիֆի տղեկներն ենք:
| |
| − |
| |
| − | Ասաց,— Մենք չենք իշխնա ձեզ պահի,
| |
| − |
| |
| − | էն զորընդեղ թագավոր է,
| |
| − |
| |
| − | Կըգա իմ երկիր կավիրի,
| |
| − |
| |
| − | Ւմ երկիր ձեզ տեղ չեղնի, քացեք:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | Տղեք եւո դարձան գացին,
| |
| − |
| |
| − | ճամփի վրա կայնան միտք էրին,
| |
| − |
| |
| − | Թե հիմակ ո՞ւր էրթանք:
| |
| − |
| |
| − | Գնացին Արզրումա նստողին.
| |
| − |
| |
| − | Գլուխ իջուցին, յոթ անգամ գետին պագին,
| |
| − |
| |
| − | Վրա ութին ձեռներ կապին, ծունկի իջան:
| |
| − |
| |
| − | Թագավոր հարցուց.— Ւ՞նչ կուզեք, տղեք:
| |
| − |
| |
| − | Տղեք դարձան, ասին.— Թագավոր,
| |
| − |
| |
| − | Վերև աստծուն ենք ապավինե,
| |
| − |
| |
| − | Ներքև քեզ ենք ապավինե,
| |
| − |
| |
| − | էկեր ենք, մեզ պահես, պահպանես:
| |
| − |
| |
| − | Թագավոր հարցուց,—Վիր տղեքն էք, որդիք:
| |
| − |
| |
| − | Ասին.— Բաղդադու խալիֆի տղեքն ենք,
| |
| − |
| |
| − | Թագավոր թոթվեց իր փողպատ,ասաց.
| |
| − |
| |
| − | — Հա՜յ-հա՜յ, հա՜յ-հա՜յ,
| |
| − |
| |
| − | Մենք էնոնց մեռելներից կըփախնենք,
| |
| − |
| |
| − | էնոնց կենդանուն ռաստ կըգանք.
| |
| − |
| |
| − | Մենք ձեզ չենք կարա տեր էղնի,
| |
| − |
| |
| − | Ղարձեք, գնացեք ձեր տեղ:
| |
| − |
| |
| − | էրկու ախպեր էդտեղեն էլան,
| |
| − |
| |
| − | էկան մուտ Բիթլիսու իշխան,
| |
| − |
| |
| − | էկան ախոռի դուռ կայնան:
| |
| − |
| |
| − | Ախոռապետ հարցուց,— Ձիապան չե՞ք էղնի:
| |
| − |
| |
| − | Ասին, — Կեղնինք, ինչի չենք էղնի:
| |
| − |
| |
| − | Ասաց.— Գի՞տեք ձի թիմարել:
| |
| − |
| |
| − | Ասին.—Հա՛, գիտենք:
| |
| − |
| |
| − | Ախոռապետ տարավ թավլեն,
| |
| − |
| |
| − | Տեղ շանց տվեց ասաց.— էստեղ կացեք:
| |
| − |
| |
| − | Առավոտ էկավք ասաց,
| |
| − |
| |
| − | — էլեք,ձիերի տակ ավլեք:
| |
| − |
| |
| − | Սանասար ցախավել առավ, Բաղդասար թիակ,
| |
| − |
| |
| − | Ձիերի տակ ավլեցին, նստան:
| |
| − |
| |
| − | Ախոռապետ ասաց.— Ձիեր թիմարեք:
| |
| − |
| |
| − | Սանասար հարցուց,— Ո՞ւր է քերոց:
| |
| − |
| |
| − | Ասաց,— էդ սան վրա դրուկ է:
| |
| − |
| |
| − | Սանասար քերոց վերուց, ձիեր թիմարեց,
| |
| − |
| |
| − | Քերոց ձեռաց մեջ էղւսվ հող:
| |
| − |
| |
| − | Մեջ ախոռին ման էկավ, տեսավ՝
| |
| − |
| |
| − | Պղինձ մի դրուկ էնտեղ.
| |
| − |
| |
| − | էդ առավ ձեռ, ձիեր թիմարեց,
| |
| − |
| |
| − | Որի մեջք պռտեց,
| |
| − |
| |
| − | Կաշին մաշկեց, հանեց դուրս:
| |
| − |
| |
| − | Բոլոր ձիեր Էդպես արեց, ասսւց.
| |
| − |
| |
| − | — Ախպեր, որ ձին կըթիմարեմ,
| |
| − |
| |
| − | Հանգիստ կրպռկի իր տեղ:
| |
| − |
| |
| − | Թիմարեց, պրծավ, Էկավ իր տեղ,
| |
| − |
| |
| − | Քիչ մի նստեց, ասաց,
| |
| − |
| |
| − | — Բաղղասար, Էլի ձիերին իրիշկի,
| |
| − |
| |
| − | Ախոռապետ չկա մեզ դուրս անի:
| |
| − |
| |
| − | Բաղդասար գնաց ձիեր իրիշկեց,
| |
| − |
| |
| − | Տեսավ՝ պառկեր են, ժաժ չեն գա:
| |
| − |
| |
| − | Էկավ ախպեր, ասաց.
| |
| − |
| |
| − | — Ամեն պառկեր են, ժաժ չեն գա:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | Լուս բացվավ, ախոռապետ Էկավ,
| |
| − |
| |
| − | Տեսավ՝ ձիեր ամեն սատկեր են.
| |
| − |
| |
| − | Կանչեց Սանասար, ասաց.
| |
| − |
| |
| − | — էս ինչ ես արե;
| |
| − |
| |
| − | Աս.աց,— Քերոց իմ տվե, ի՞նչ եմ արե:
| |
| − |
| |
| − | Ասաց.— Աստված քո տուն ավրի,
| |
| − |
| |
| − | Սաղ ձիեր սպաներ ես:
| |
| − |
| |
| − | Ասաց,— Հո՞ ես քո թշնամին չեմ,
| |
| − |
| |
| − | Թե չես ուզի, իմ հախ տուր, էրթամ:
| |
| − |
| |
| − | էն էլ գնաց իշխանին ասաց.
| |
| − |
| |
| − | — Իշխան, էսպես, էսպես բան,
| |
| − |
| |
| − | Ինչ անենք էդ մարդերաց հետ,
| |
| − |
| |
| − | էդ մարդեր աժդահար են:
| |
| − |
| |
| − | Իշխան ասաց,— Կանչեք գան:
| |
| − |
| |
| − | Կանչին բերին, իշխան ասաց.
| |
| − |
| |
| − | — Դուք ո՞վ եք, ի՞նչ տեղից եք:
| |
| − |
| |
| − | — Մենք խալիֆի տղեքն ենք, փախեր ենք,
| |
| − |
| |
| − | էկեր ենք գործ անենք, ապրենք,— ասին:
| |
| − |
| |
| − | Ասաց.— Ախպեր, խալիֆից սատանեք կըփախնեն,
| |
| − |
| |
| − | Ւմ երկիր ձեզ տեղ չի էղնի, գացեք:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | Տղեք հեծան ձիեր գացին,
| |
| − |
| |
| − | Ճամփին իրար ասին,
| |
| − |
| |
| − | — Ախպեր, մենք խալիֆի մոտեն կըփախնենք,
| |
| − |
| |
| − | էնոր անուն ո՞ւր ենք դրե մեր վրա.
| |
| − |
| |
| − | Արի էդ շան անուն էլ չտանք,
| |
| − |
| |
| − | Քանի էնոր անուն տանք,
| |
| − |
| |
| − | Մեզ պահող, պահպանող չեղնի:
| |
| − |
| |
| − | էս անգամ ուր որ էրթանք,
| |
| − |
| |
| − | Ով որ մեզ հարցուց,
| |
| − |
| |
| − | Տասենք մեզ բան չկա,
| |
| − |
| |
| − | Ոչ հեր, ո՛չ մեր, ոչ տուն, ո՛չ տեղ,
| |
| − |
| |
| − | Բալքի մեղքանան, մեզ տիրեն:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | 13
| |
| − |
| |
| − | Տղեք գացին Մանազկերտ,
| |
| − |
| |
| − | էնտեղ Թևաթորոս կնստեր թախտ,
| |
| − |
| |
| − | Թագավորի քոշկ ու սարի առեջ կայնան, ասին.
| |
| − |
| |
| − | — Թագավոր ո՞րն է:
| |
| − |
| |
| − | Թագավորի մարդիկ էկան, հարցուցին,
| |
| − |
| |
| − | — Դու ի՞նչ մարդ եք:
| |
| − |
| |
| − | — էկեր ենք թագավորին եղնենք մշակ,— ասին:
| |
| − |
| |
| − | Գացին մոտ թագավոր, թե՝
| |
| − |
| |
| − | — էրկու տղա էկած են քո համար:
| |
| − |
| |
| − | Թագավոր ասաց,— Կանչեք, գանք:
| |
| − |
| |
| − | Տղեք գացին վեր,
| |
| − |
| |
| − | Յոթ անգամ գետին պագին,
| |
| − |
| |
| − | Վրա ութին ձհռներ կապին, կայնան:
| |
| − |
| |
| − | Թագավոր տեսավ գոռբա տղեք են,
| |
| − |
| |
| − | Շատ հավանեց Էնոնց, հարցուց,
| |
| − |
| |
| − | Ի՞նչ պիտի ձեզ, որդիք,
| |
| − |
| |
| − | Ինչի՞ համար էք էկե:
| |
| − |
| |
| − | Ասին.— Քո ձեն լսեր ենք,
| |
| − |
| |
| − | էկեր ենք մեզ պահես, պահպանես,
| |
| − |
| |
| − | Քո աչք վեր մեզ հովանի էղնի:
| |
| − |
| |
| − | Ետև անցման աստվսւծ իրարուց չամչցու:
| |
| − |
| |
| − | Թագավոր հարցուց,
| |
| − |
| |
| − | — Ո՞ւմ տղեկներն եք:
| |
| − |
| |
| − | Տղեկներ ասին, թե. «Մենք Էլեր ենք,
| |
| − |
| |
| − | Ո չ հեր ենք տեսեր ոչ մեր ենք տեսե,
| |
| − |
| |
| − | Մեզ Էսպես անտեր տղա ենք ւոեսե»:
| |
| − |
| |
| − | Թագավոր հարցուց նորեն.
| |
| − |
| |
| − | Ինչի՞ էք էկե, ի՞նչ կուզեք,
| |
| − |
| |
| − | Ասին. —Էկեր ենք, Էլնենք քեզ մշակ:
| |
| − |
| |
| − | Թագավոր Էդոնց խոսք ու գրից որ լսավ:
| |
| − |
| |
| − | Արուն եռաց վեր էնոնց, ասաց,
| |
| − |
| |
| − | — Տարեք էս տղեկներ,
| |
| − |
| |
| − | Դրեք մեծ սենեկի ,մեջ,
| |
| − |
| |
| − | Տարան, տղեկներ դրին մեծ սենեկի մեջ,
| |
| − |
| |
| − | Ու դանեց-դան հաց կրտանեին:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | Տարի մի թամամ պահեցին էդոնց.
| |
| − |
| |
| − | Տարին էկավ թամամավ,
| |
| − |
| |
| − | Վեզիր թագավորին ասաց.
| |
| − |
| |
| − | — Թագավոր, ախր ինչո՞ւ իզուր,
| |
| − |
| |
| − | Քո հաց կըկերցուս Էդոնց.
| |
| − |
| |
| − | Ասաց.— Ապա ի՞նչ անենք, վեզիր:
| |
| − |
| |
| − | Ասաց.— Օր մի բերիս, մեկ փորձիս Էդոնց,
| |
| − |
| |
| − | Տեսնաս՝ մեջներ հունար կա՞, թե չկա:
| |
| − |
| |
| − | Թագավորն ասաց.— Աղեկ կասես:
| |
| − |
| |
| − | Ու կանչեցին տղեկներ,
| |
| − |
| |
| − | Բերին թագավորի դիվան:
| |
| − |
| |
| − | Ու թագավոր ըդոնց ասաց.
| |
| − |
| |
| − | — Որդիք, լուսուն պիտի կռիվ էրթանք:
| |
| − |
| |
| − | — էրթանք,— ասին Սանասար, Բաղդասար:
| |
| − |
| |
| − | Թագավոր ասաց. —Իմ զորքի կես կըտամ ձեզի,
| |
| − |
| |
| − | Կես իմ հետ կըվերուցեմ:
| |
| − |
| |
| − | — Չէ, էդպես չի էղնի,— ասաց Սանասար:
| |
| − |
| |
| − | — Ապա ի՞նչպես,— հարցուց թագավոր:
| |
| − |
| |
| − | Ասաց.— Թող քո զորք քեզ հետ էղնի,
| |
| − |
| |
| − | Իմ ախպեր Բաղդասար ինձ հետ:
| |
| − |
| |
| − | Ես, իմ ախպեր մեկ դին կայնենք,
| |
| − |
| |
| − | Դու, քո զորք զորապետ՝ մեկ դին:
| |
| − |
| |
| − | — Թող քո խոսքն էղնի,— ասաց թագավոր:
| |
| − |
| |
| − | Տղեկներ էդ տեղեն էլան,
| |
| − |
| |
| − | Գացին, իրենց սենեկ նստան,
| |
| − |
| |
| − | Մնացին չուրի լուսացավ:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | Լուսուն թագավորի մարդիկ բերին,
| |
| − |
| |
| − | Մեկ-մեկ ձի տվին էնոնց,
| |
| − |
| |
| − | Մեկ-մեկ ձեռք զենք ու զրահ:
| |
| − |
| |
| − | էլան, զենք ու զրահ կապին,
| |
| − |
| |
| − | Ձիեր հեծան, գացին Մանազկերտու դաշտ:
| |
| − |
| |
| − | Մանազկերտու դաշտ շատ խորոտ,
| |
| − |
| |
| − | Ու շատ դուրան դաշտ է՝
| |
| − |
| |
| − | Բռնած Լտարից մինչև Սիփան սարի տակ:
| |
| − |
| |
| − | Թևաթորոս իր զորք, զորապետ առավ,
| |
| − |
| |
| − | Լկավ մտավ դաշտ,մի դին կայնավ.
| |
| − |
| |
| − | էրկու ախպերն էլ քշին ձիեր,
| |
| − |
| |
| − | Դաշտի մեկել դին կայնան:
| |
| − |
| |
| − | Թևաթորոս ձեռ վերուց,
| |
| − |
| |
| − | Նշանք էտու կռվի:
| |
| − |
| |
| − | Ու էկան, առան իրար կռիվ.
| |
| − |
| |
| − | Մեկ ղինեն, ինչըխ հեղեղ, զորք էկավ,
| |
| − |
| |
| − | Սեկել դինեն՝ ախպերներ.
| |
| − |
| |
| − | Ինչըխ կայծակ պայթի,
| |
| − |
| |
| − | Զորաց մեջ մտան,
| |
| − |
| |
| − | Ջարդ ու բուրդ անելով առաջ կերթան.
| |
| − |
| |
| − | էնքան ջարդին՝ դաշտ լեշով լցվավ,
| |
| − |
| |
| − | Արուն էլավ գետ, գնաց:
| |
| − |
| |
| − | Թևաթորոս թմբան վրա կայնուկ կիրիշկեր,
| |
| − |
| |
| − | Տեսավ, որ զորաց վերջկիտան,
| |
| − |
| |
| − | Ասաց.— Վեզիր, քո տուն ավերի,
| |
| − |
| |
| − | Ինչպես դու իմ տուն ավիրիր,
| |
| − |
| |
| − | Մինչև հիմիկ էնոնք գիտեին,
| |
| − |
| |
| − | Թե մեր մեջ որձ մարդ կա,
| |
| − |
| |
| − | Հիմիկ էնոնք մարդ են, մենք՝ կնիկ,
| |
| − |
| |
| − | Շուտ արա, կռիվ դադրեցրու:
| |
| − |
| |
| − | էհ, վեզիր ի՞նչ կարա անի,
| |
| − |
| |
| − | Թագավոր ձեռ վերուց,
| |
| − |
| |
| − | Նշանք էտու, կռիվ դադրավ:
| |
| − |
| |
| − | Վեզիր ասաց.— Թագավոր ապրած կենա,
| |
| − |
| |
| − | Քաղքից դուրս արա էղոնց, թող էրթան:
| |
| − |
| |
| − | էդ վախտ մեկ էլ կանչեցին.
| |
| − |
| |
| − | — Հավա՜ր, ա՜յ հավա՜ր, հասե՛ք,
| |
| − |
| |
| − | Նախիր ավազակներ տարան:
| |
| − |
| |
| − | Թագավոր քառասուն ձիավոր կանչեց,
| |
| − |
| |
| − | Կանչեց տղեկներ, ասաց.
| |
| − |
| |
| − | — Գացեք գողերու հետև:
| |
| − |
| |
| − | Սանասար ասաց.— Թագավոր,
| |
| − |
| |
| − | էդ ձիավորներ չենք ուզե,
| |
| − |
| |
| − | Մենք մենակ կերթանք գողերու հետև:
| |
| − |
| |
| − | Գացին հասան գողերուն,
| |
| − |
| |
| − | Զարկին, ջարդին, թափին գետին,
| |
| − |
| |
| − | Գողեր խառնեցին նախիրին,
| |
| − |
| |
| − | Բերին տվին թագավորին:
| |
| − |
| |
| − | Թորոս թագավոր կըխնդանա,
| |
| − |
| |
| − | Համա սպանած զորք որ կըտեսնա,
| |
| − |
| |
| − | Կայնուկ արուն որ կըզարկե աչք,
| |
| − |
| |
| − | Նորեն կըհերսոտնա, կըկանչե տղեք, կասե.
| |
| − |
| |
| − | - Իմ երկրից Էլեք,գացեք,
| |
| − |
| |
| − | Ես ձեզ չեմ կարա շահի, պահի:
| |
| − |
| |
| − | Սանասար, Բաղդասար ասին.
| |
| − |
| |
| − | — Թագավոր, մենք քեզ ի՞նչ ենք արե,
| |
| − |
| |
| − | Որ մեզ քո երկրից կըհանես,
| |
| − |
| |
| − | Դուք կռվեցիք, դուք էլ կ՝ըռկեք,
| |
| − |
| |
| − | Համ էլ մենք ո՞րտեղ էրթանք:
| |
| − |
| |
| − | Թևաթորոս թագավոր ասաց.
| |
| − |
| |
| − | — Դուք աժդահար մարդիկ եք,
| |
| − |
| |
| − | Ես ձեզ չեմ կարա շահի, պահի,
| |
| − |
| |
| − | Ձեզ պիտի քաղքից դուրս անեմ:
| |
| − |
| |
| − | Գացեք ձեր սենեկ, միտք արեք.
| |
| − |
| |
| − | Որ կողմ կուզեք, տամ ձեզ,
| |
| − |
| |
| − | Գացեք Էնտեղ նստեք:
| |
| − |
| |
| − | Տղեկներ միտք արի՜ն,
| |
| − |
| |
| − | Թե՝ «Էրթանք Էնտեղ, որ նշանագահ թալեր ենք:
| |
| − |
| |
| − | Կերթանք, Էնտեղ շինենք»:
| |
| − |
| |
| − | Առավոտ Էկան ասին.
| |
| − |
| |
| − | — Թագավոր ապրած կենա,
| |
| − |
| |
| − | Քենե պահենք, աստծուց ի՞նչ պահենք,
| |
| − |
| |
| − | էս ինչ սարի գլուխ, աղբուրի մի վրա
| |
| − |
| |
| − | Մենք բերդի հիմք ենք դրե,
| |
| − |
| |
| − | Կերթանք, մեր բերդ շինենք:
| |
| − |
| |
| − | Մենակ կըխնդրենք քենե,
| |
| − |
| |
| − | Մի քանի տուն աղքատ,
| |
| − |
| |
| − | Մի քանի տուն հարուստ տաս
| |
| − |
| |
| − | Տանենք, մեզ հետ տնավորվենք,
| |
| − |
| |
| − | Իրիկնեց ժողվենք մեկտեղ,
| |
| − |
| |
| − | Զրուցենք մեր քաղքի մեջ:
| |
| − |
| |
| − | Թագավոր շատ հավնեց էդ խոսք,
| |
| − |
| |
| − | էլավ տվեց էդոնց քառսուն տուն,
| |
| − |
| |
| − | Հեյ գիտի տուն...
| |
| − |
| |
| − | Ամեկուն մեկ էշ ու մեկ ճախարակ:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | 14
| |
| − |
| |
| − | Առավոտուն ախպերներ առան ժողովուրդ,
| |
| − |
| |
| − | Բարձան իրեն տներ,
| |
| − |
| |
| − | Թագավորից շնորհակալ էղան,
| |
| − |
| |
| − | Կաց բարով արին, քաղքից էլան:
| |
| − |
| |
| − | Մանազկերտուց անցան Խնուսու մեջ,
| |
| − |
| |
| − | Խնուս քաղքից անցան Տարոնի մեջ,
| |
| − |
| |
| − | Մշու դաշտով մտան Մուշ քաղաք,
| |
| − |
| |
| − | Ապա էլան Անղոկա գլուխ,
| |
| − |
| |
| − | Գացին, էլան վեր իրենց աղբրին,
| |
| − |
| |
| − | Ու վեր իրենց բերդի հիման:
| |
| − |
| |
| − | Բեռներ թափին, նստան,
| |
| − |
| |
| − | Սանասար ասաց Բաղդասարին,
| |
| − |
| |
| − | — Ախպեր, առեջ մեր բերդ շինենք.
| |
| − |
| |
| − | Թե՞ չէ էդ աղքատների տներ:
| |
| − |
| |
| − | Բաղդասար ասաց,
| |
| − |
| |
| − | — Առեջ շինենք էդոնց տներ,
| |
| − |
| |
| − | Ու նոր շինենք մեր բերդ.
| |
| − |
| |
| − | էդ խեղճեր մեղք են,
| |
| − |
| |
| − | Չեն կարա արևու առեջ կենա:
| |
| − |
| |
| − | Ու սկսան էնոնց տներ շինել:
| |
| − |
| |
| − | էդտեղ մեշեն մոտ էր,
| |
| − |
| |
| − | Քար էլ զաթի շատ կար:
| |
| − |
| |
| − | Բաղդասար փետ, քար կըբերեր,
| |
| − |
| |
| − | Սանաււար տներ կըշիներ:
| |
| − |
| |
| − | Սանասար էնքան զորեղ էր,
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | Որ օրական տաս տուն կըշիներ:
| |
| − |
| |
| − | էդպես բանին, չորս ավուր մեջ,
| |
| − |
| |
| − | Քառսուն տուն շինին պրծան:
| |
| − |
| |
| − | Ախպերներ օրեն մեկի տուն հաց կուտեին,
| |
| − |
| |
| − | Որի տուն որ հաց կուտեին,
| |
| − |
| |
| − | էնոր տաշտ ու մաղ կըկախեին:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | Աղքատներ որ տնավորվան,
| |
| − |
| |
| − | Ախպերներ ձեռք զարկին իրենց բերդ
| |
| − |
| |
| − | Ահագին քարեր, քարափներ բերին,
| |
| − |
| |
| − | Աստված կանչին, սկսան բերդ շինել:
| |
| − |
| |
| − | Քանի մի օր բանեցին,
| |
| − |
| |
| − | Սանասար գնաց ապա Մուշ քաղաք,
| |
| − |
| |
| − | Ուրիշ մեկ վարպետ Էբեր:
| |
| − |
| |
| − | Վարպետ Էկավ, տեսավ ի՞նչ՝
| |
| − |
| |
| − | Լեռ քարեր, սարեր փրթած,
| |
| − |
| |
| − | Բերած վեր իրարու, նոր սար է շինած:
| |
| − |
| |
| − | Ասաց. —Ա՛յ մարդ, էս ի՞նչ եք արե,
| |
| − |
| |
| − | էս սարեր ի՞նչի էք բերե էստեղ,
| |
| − |
| |
| − | էս սարեր ես չեմ կարա շարժի,
| |
| − |
| |
| − | Իմ ուժից դուրս է էդ բան:
| |
| − |
| |
| − | Ախպրտիք կըզարմանան,ապա կասեն,
| |
| − |
| |
| − | — Որ էդ բան քո ուժից դուրս է,
| |
| − |
| |
| − | Դու պատի լարեր կապի, տեղեր շիտկի,
| |
| − |
| |
| − | Ես հետ իմ ախպեր քարեր կըշարենք:
| |
| − |
| |
| − | Վարպետ կըբերե, լարեր կըկապե,
| |
| − |
| |
| − | Տեղեր փորել, շիտկել կըւոա,
| |
| − |
| |
| − | Ախպերներ քարեր կըշարեն:
| |
| − |
| |
| − | էդպես բերին քար վեր քարին դրին,
| |
| − |
| |
| − | Սուն վեր սան դրին,
| |
| − |
| |
| − | Օրավուր իրենց բերդ բարձրացուցին:
| |
| − |
| |
| − | Մեկ օր տան գերան կոտրավ,
| |
| − |
| |
| − | Վարպետ ասաց,— Տղեկներ,
| |
| − |
| |
| − | Մի գերան բերեք, տանք տակ:
| |
| − |
| |
| − | Գերան բերին, տվին տակ,
| |
| − |
| |
| − | Համա սուն կարճ էր, տո֊ւն կըփլերվ:
| |
| − |
| |
| − | Սանասար իր չոք դրեց տակ,
| |
| − |
| |
| − | Չուրի էրկեն մի սուն,
| |
| − |
| |
| − | Վարպետ կտրեց, չափեց, տաշեց,
| |
| − |
| |
| − | Բերեց առավ կոտրուկ սան տակ:
| |
| − |
| |
| − | էդպես տարի մի բանին,
| |
| − |
| |
| − | Իրենց բերդ շինին, պըծուցին:
| |
| − |
| |
| − | Դարձան,պստիկ ժամ էլ գինին,
| |
| − |
| |
| − | Ու վարպետ ետ տարան քաղաք:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | 15
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | Ախպերներ քաղքից դարձան, ասին,
| |
| − |
| |
| − | — Պետք է մեր տան անուն դնենք:
| |
| − |
| |
| − | Սանասար ասաց.— Մենք շինեցինք,
| |
| − |
| |
| − | Թող գեղացիք էլ անուն դնեն:
| |
| − |
| |
| − | Բաղդասար գնաց, կաչնավ ճամփի վերեն,
| |
| − |
| |
| − | Ով ռաստ էկավ, բռնեց էբի, ասաց,
| |
| − |
| |
| − | — Մեր տան անուն դրեք:
| |
| − |
| |
| − | Քանի մարդ բռնեց, էբի էդտեղ,
| |
| − |
| |
| − | Բերաններ փակվավ, չիմացան՝ ինչ ասեն:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | Քնան: Առավոտ կլան, Բաղդասար ասաց,
| |
| − |
| |
| − | — էրթանք էն թագավոր բերենք,
| |
| − |
| |
| − | Թող թագավոր մեր տան անուն դնի:
| |
| − |
| |
| − | Գնացին մոտ թագավոր, ասին.
| |
| − |
| |
| − | — Անդոկա սար մի բերդ ենք շինե,
| |
| − |
| |
| − | Արի, մեր բերդին անուն դիր:
| |
| − |
| |
| − | Թագավոր ասաց,— Բերդի անուն դրեր եք,
| |
| − |
| |
| − | Ինձ կըկանչեք, որ փորձեք:
| |
| − |
| |
| − | — Թագավոր ապրած կենա,— ասին,–
| |
| − |
| |
| − | Իտխաթ արա, որ մենք անուն չենք դրե:
| |
| − |
| |
| − | Թագավոր էլավ, էկավ, տեսավ,
| |
| − |
| |
| − | Չկարաց անուն դներ,
| |
| − |
| |
| − | Դրածն էլ անհարմար գտան տղերք:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | Քանի մի օր վերա կանցնի,
| |
| − |
| |
| − | Սանասար կէլնի բերդի գլոխ,
| |
| − |
| |
| − | Կիրիշկի մեջ դաշտին, կըտեսնի՝
| |
| − |
| |
| − | Բարակ մուխ մի կէլնի:
| |
| − |
| |
| − | Կասի,— «էրթամ, թե ծեր ալևոր էղնի,
| |
| − |
| |
| − | Բերեմ, մեր բերդին անուն դնի:
| |
| − |
| |
| − | Բերդից իջավ, հեծավ ձին, գնաց,
| |
| − |
| |
| − | Տեսավ՝ ծեր-ալևոր մարդ մի,
| |
| − |
| |
| − | Վեց կին լծեր, մեչ ոստնին վար կաներ
| |
| − |
| |
| − | Սանասար ձիուց իջավ,
| |
| − |
| |
| − | էդ հալիվորի թև բռնեց, ասաց.
| |
| − |
| |
| − | — Պապիկ, արի, էրթանք մեր տուն:
| |
| − |
| |
| − | — Ա՜յ կանաչ, կտրիճ,— ասաց,—
| |
| − |
| |
| − | Գիտեմ, դու ինձ տ՝սպանես,
| |
| − |
| |
| − | Վազն էկո ինձնից, գնա:
| |
| − |
| |
| − | — Մի վախենա,— ասաց Սանասար,—
| |
| − |
| |
| − | Քե կըտանեմ ու հետ կըբերեմ:
| |
| − |
| |
| − | Հեծավ ձին, ձեռ էտու հալիվորի թև:
| |
| − |
| |
| − | էթալ վեր ձիան,
| |
| − |
| |
| − | Տարավ հասուց Անդոկա սարի գլուխ,
| |
| − |
| |
| − | Իրենց բերդի առաջ իջուց:
| |
| − |
| |
| − | Ասաց.—Պապիկ, դու մեծ, ախտիար մարդ ես,
| |
| − |
| |
| − | Աշխարք շատ ես ման էկե,
| |
| − |
| |
| − | էս տուն մենք նոր ենք շինե,
| |
| − |
| |
| − | Մեր տան անուշ անուն մի դիր,
| |
| − |
| |
| − | Քե բերեր եմ, որ մեր տան անուն դնես:
| |
| − |
| |
| − | Ծեր-ալևոր մարդ ասաց.
| |
| − |
| |
| − | — Հիմիկ մութն է, առավոտ էլնենք,
| |
| − |
| |
| − | Բերդի բոլոր ման գանք,
| |
| − |
| |
| − | Մի լավ անուն կըգտնենք:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | Առավոտուն կելնեն, ծեր-ալևոր կասի.
| |
| − |
| |
| − | — Էս ճոչ մարդ եմ,
| |
| − |
| |
| − | Ձեր բերդի բոլոր իմա՞լ օլըրտիմ.
| |
| − |
| |
| − | Իմ ձեռ բռնեք, Էրթանք:
| |
| − |
| |
| − | Սանասար Էդ մարդ կըդնի ուսին,
| |
| − |
| |
| − | Արևածագին բերդի դռնեն կելնի,
| |
| − |
| |
| − | Արևպատին նոր կհասնի բերդի դուռ,
| |
| − |
| |
| − | Ալևոր ուսերից կիջուցի:
| |
| − |
| |
| − | Իրենք Էլ Էսպես են մտածե.
| |
| − |
| |
| − | «Հալիվոր գալուն պես հարցնենք,
| |
| − |
| |
| − | Ինչ խոսք Էնոր բերնեն էլնի,
| |
| − |
| |
| − | Մեր տան անուն էն թող էղնի:
| |
| − |
| |
| − | Ասին.—Պապի, մեր տան բոլոր ման էկար,
| |
| − |
| |
| − | Մեր տուն, մեր բերդ տեսար,
| |
| − |
| |
| − | Մեր տան անուն ինչ կըդնես:
| |
| − |
| |
| − | Հալիվոր նորից կիրիշկի բերդ,
| |
| − |
| |
| − | Միտք կըբերի բերդի կողքեր,
| |
| − |
| |
| − | Քարափներ, ժայռեր պատ շարած.
| |
| − |
| |
| − | Կըտեսնի սարեր իրար վրա դրաձ,
| |
| − |
| |
| − | Կըզարմանա, կասի,
| |
| − |
| |
| − | — Աստված ձեզ բարին տա, կտրիճներ,
| |
| − |
| |
| − | Դուք էդ ինչքան ուժով եք,
| |
| − |
| |
| − | Որ էս քարեր հաներ եք էսքան բանձր,
| |
| − |
| |
| − | Վեր քարե սան քարե սուն զարկե,
| |
| − |
| |
| − | էս հո տուն չեք շինե,
| |
| − |
| |
| − | էս սասում եք շինե:
| |
| − |
| |
| − | — Բավ Է, պապի,— ասին ախպերներ,—
| |
| − |
| |
| − | Մեր բերդի անուն մնաց Սանսուն, Սասուն,
| |
| − |
| |
| − | Մեր տան անուն Սասնա տուն:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | — Պապի,— ասին ախպերներ,—
| |
| − |
| |
| − | Մեր ժամի անուն ի՞նչ կըդնես:
| |
| − |
| |
| − | — Էրթանք ժամ տեսնենք,— ասաց ալևոր:
| |
| − |
| |
| − | Գնացին ժամ տեսան,
| |
| − |
| |
| − | Էդ Էլ բերդի պես հաստատ Էր,
| |
| − |
| |
| − | Բերդի պես բանձր,
| |
| − |
| |
| − | Պապին ասաց,— Էս ինչքան բանձր Է,
| |
| − |
| |
| − | Էս Էլ Մարութա բանձր աստվածածին:
| |
| − |
| |
| − | Ախպերներ ասին,— Լավ, պապի,
| |
| − |
| |
| − | Էս Էլ Էղավ Մարութա բանձր Աստվածածին:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | Բերդի անուն, ժամու՝ դրին, պրծան,
| |
| − |
| |
| − | Ախպերներ դարձան հալիվոր, ասին.
| |
| − |
| |
| − | — Ըստի մնա, քե խորոտ կըպահենք:
| |
| − |
| |
| − | Հալիվոր ասաց.— Թե աստված կըսիրեք,
| |
| − |
| |
| − | Նորից ինձ տարեք իմ տեղ.
| |
| − |
| |
| − | Ձեր տուն շեն ու հաստսւտ մնա,
| |
| − |
| |
| − | Ձեր տուն ինձ տուն չի դառնա:
| |
| − |
| |
| − | Սանասար էդ մարդ կըդնի վար ձիուն,
| |
| − |
| |
| − | Նորից կըտանի իր տեղ, կասի,
| |
| − |
| |
| − | — էս քո եզներ, էս քո չութ,
| |
| − |
| |
| − | Նորից, պապո, քո վարն էրա:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | 16
| |
| − |
| |
| − | Ավուր մեկին ախպերներ Էլան,
| |
| − |
| |
| − | Գնացին ծովու բերան, ման գան.
| |
| − |
| |
| − | Սանասար ասաւց,— Ախպեր,
| |
| − |
| |
| − | Մենք ծովու ջրից ենք ծնվեր,
| |
| − |
| |
| − | Ես ինձ թալիմ ծովու մեջ,
| |
| − |
| |
| − | Նայիմ ծովու տակ ի՞նչ կա, ի՞նչ չկա:
| |
| − |
| |
| − | Էն հրեղեն Էր, գիտեր որ ծովու տակ,
| |
| − |
| |
| − | Ծովու հրեղեն ձիեր կան:
| |
| − |
| |
| − | Սանասար Էլավ զինք թալեց ծով:
| |
| − |
| |
| − | Աստծու հրամանով ծով, ինչ չոր գետին,
| |
| − |
| |
| − | Վրա կերթա, կըբացվի,
| |
| − |
| |
| − | Աանասար կառնի իր մեջ:
| |
| − |
| |
| − | Բաղդասար նստուկ կըլա, կասի.
| |
| − |
| |
| − | «Վա յ իմ ախպեր կորուսավ,
| |
| − |
| |
| − | Ւմ ախպեր գնաց ծով, խեղդվավ»:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | Սանասար իջավ ծովու տակ.
| |
| − |
| |
| − | Քիչ մի գնաց, տեսավ՝
| |
| − |
| |
| − | Քոշկ ու սարե մի կա էնտեղ,
| |
| − |
| |
| − | Աղբուր առջև, ջուր կըթալի:
| |
| − |
| |
| − | Ալևոր մի կըգա առջև, կասի.
| |
| − |
| |
| − | — Գնա, Էդ դուռ բաց արա,
| |
| − |
| |
| − | Խաչ պատրաստին կո Էնտեղնի,
| |
| − |
| |
| − | Աղոթք արա, վերու էդիր քո թևին:
| |
| − |
| |
| − | էն մեկել դուռ բաց,ել բախչեն,
| |
| − |
| |
| − | Քուռկիկ Ջալալին կաթնուկ է,
| |
| − |
| |
| − | Շապիկ զրեխլին,
| |
| − |
| |
| − | Կապեն Կադըֆին,
| |
| − |
| |
| − | Քամար օզընին,
| |
| − |
| |
| − | Շալվարն ի ոտին,
| |
| − |
| |
| − | Ջըզմեն ի ոտին,
| |
| − |
| |
| − | Գուրզ ֆէրըզին,
| |
| − |
| |
| − | Ռըմ Ջոջունին,
| |
| − |
| |
| − | Թուր Կեծակին
| |
| − |
| |
| − | Վար ձիուն կապուկ է,
| |
| − |
| |
| − | էդոնք ամեն առ,
| |
| − |
| |
| − | Աղբուրի մեջ լողացի, աղբուրի ջուր խմի,
| |
| − |
| |
| − | Քուռկիկ Ջալալին հեծի, ել դուրս:
| |
| − |
| |
| − | Սանասար գնաց էդոնք ամեն առավ,
| |
| − |
| |
| − | Մտավ աղբուր լողացավ,
| |
| − |
| |
| − | Ջուր խմեց, ջոջացավ, ուժովցավ,
| |
| − |
| |
| − | Շորեր հագավ, Թուր Կեծակին կապեց,
| |
| − |
| |
| − | էկավ, Քուռկիկ Ջալալին տի հեծներ,
| |
| − |
| |
| − | Ձին լեզու առավ, ասաց.
| |
| − |
| |
| − | — էդ ի՞նչ կանես, քո միտք ի՞նչ ի:
| |
| − |
| |
| − | — Կուզեմ, քե հեծնեմ,— ասաց:
| |
| − |
| |
| − | Ասաց.— Քե կըտամ արեգական առջև, կըվառեմ:
| |
| − |
| |
| − | Ասաց.— Ւնձ կըտամ քո փորի տակ:
| |
| − |
| |
| − | Ասաց.— Քե կըզանեմ քարերու, սրերու, կըւիշրեմ:
| |
| − |
| |
| − | Ասաց,— Կըխաղամ քո քամկու վրեն:
| |
| − |
| |
| − | Սանասար թռավ, հեծավ զձին:
| |
| − |
| |
| − | Որ կտար արեգական,
| |
| − |
| |
| − | Ւնքն իրեն կըտար փորու տակ,
| |
| − |
| |
| − | Որ կըզարներ քարերու,սարերու,
| |
| − |
| |
| − | Կըխաղար քսւմկի վրեն:
| |
| − |
| |
| − | Շատ վեր թռավ, անդունդք իջավ,
| |
| − |
| |
| − | Շատ դես փախավ, շատ դեն փախավ, դադրավ,
| |
| − |
| |
| − | Կայնավ վեր հետին ոտներուն,
| |
| − |
| |
| − | Փրփրուր էտու վեր բերնին,
| |
| − |
| |
| − | Չկարցավ Սանասար իցկեր տակ:
| |
| − |
| |
| − | Ձին իմաստուն էր, մտածեց.
| |
| − |
| |
| − | «էս ինձ հեծնող է», էլ ձէն չետուր:
| |
| − |
| |
| − | Սանասար մաղեր բռնեց, աչքեր մաժեց,
| |
| − |
| |
| − | Ասաց.—Քե տեր չկար, ես քե տեր եմ,
| |
| − |
| |
| − | Թիմար էնող չկար, քե թիմար էրող եմ,
| |
| − |
| |
| − | Քե կեր տվող չկար, քե կեր տվող եմ:
| |
| − |
| |
| − | Ձին ասաց.—Դու իմ տեր, ես քո ձին:
| |
| − |
| |
| − | էնոնք ջրեղեն, հրեղեն են,
| |
| − |
| |
| − | Մեկ-մեկու լեզու հասկացան:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | Սանասար զձին քշեց,
| |
| − |
| |
| − | Նորից ծով վրա գնաց, բացվավ,
| |
| − |
| |
| − | Սանասար ծովի տակից էլավ դուրս:
| |
| − |
| |
| − | Բաղդասար հլա նստուկ կուլար,
| |
| − |
| |
| − | Հանկարծ իրիշկեց, տեսավ
| |
| − |
| |
| − | Մի սար էլեր սարի վրա կըգա:
| |
| − |
| |
| − | Չըճանաչեց ախպոր, վախեցավ, փախավ:
| |
| − |
| |
| − | Սանասար կանչեց,— Բաղդասւււր, մի փախի,
| |
| − |
| |
| − | Ես քո ախպեր Սանասարն եմ:
| |
| − |
| |
| − | Բաղդասար ասաց.— Իմ ախպեր ճիժ էր,
| |
| − |
| |
| − | Դու ջոջ, աժդահար մարդ էս,
| |
| − |
| |
| − | Իմ ախպեր էդպես հալավ,
| |
| − |
| |
| − | էդպես զենքեր, էդպես ձի չուներ:
| |
| − |
| |
| − | Սանասար ասաց,— Ախպեր, մի փախի,
| |
| − |
| |
| − | էդոնք ծովու տկեն իմ հաներ:
| |
| − |
| |
| − | Բաղդասար էլ չփախավ,
| |
| − |
| |
| − | էրկու ախպեր իրարու գլուխ պագին,
| |
| − |
| |
| − | Հեծան ձին, գացին տուն:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | 17
| |
| − |
| |
| − | էրկու ախպեր ամեն օր
| |
| − |
| |
| − | Կըթռնեն ձիերի քամակ,
| |
| − |
| |
| − | Կերթան Մարութկա պատ կրպագեն,
| |
| − |
| |
| − | Կընկնեն սար ու ձոր ավղուշ:
| |
| − |
| |
| − | Իրիկուն բեռնված տուն կըդառնան,
| |
| − |
| |
| − | Համ իրենք կուտեն, համ գեղական:
| |
| − |
| |
| − | 0րմ՝ էլ մի մարալ կըզարկեն,
| |
| − |
| |
| − | էն գեհեն մեկ ուրիշ կըգա,
| |
| − |
| |
| − | Դունչ կըդնի վերան կրբոռա:
| |
| − |
| |
| − | — էդ ուր մերն է,— կասի Բաղդասար:
| |
| − |
| |
| − | էդտեղ երկու ախպեր կըհիշեն իրենց մեր.
| |
| − |
| |
| − | Սանասար կասի.
| |
| − |
| |
| − | — Ախպեր,ախր չէ՞ մենք էլ մեր ունենք,
| |
| − |
| |
| − | էրթանք Բաղդադ մեր մոր տեսնենք:
| |
| − |
| |
| − | Բաղդասար կասի.— Խալիֆ մեզ կըմատղի կռքերուն:
| |
| − |
| |
| − | Սանասար կասի.— էրթանք մեր մոր տեսնենք,
| |
| − |
| |
| − | էնորեն ետ ինչ կեղնի, թող էղնի:
| |
| − |
| |
| − | Ախպերներ էլան հեծան ձիեր,
| |
| − |
| |
| − | Կաց բարով արին գեղական,
| |
| − |
| |
| − | Դարձան դեհ Մարութա Բանձր Աստվածածին,
| |
| − |
| |
| − | Պատ պագեցին, իրենք աղոթք ապավինին,
| |
| − |
| |
| − | Ընկան ճամփա, գացին
| |
| − |
| |
| − | Թոզ էլավ ձիերու ոտկերաց:
| |
| − |
| |
| − | Դաշտ ու դուրան բռնեց:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | Երբ որ հասան Բաղդադ,
| |
| − |
| |
| − | Գացին, իջան մոր դուռ,
| |
| − |
| |
| − | Ձիանք տարան կապին գոմ:
| |
| − |
| |
| − | էլան իրենց տան առեջ,
| |
| − |
| |
| − | Տեսան մեր նստուկ է,
| |
| − |
| |
| − | Քառսուն փիլաքան վերև:
| |
| − |
| |
| − | Բարև տվին, ասին,—Բարի օր, մարե:
| |
| − |
| |
| − | Ասաց,— Աստծու բարին, բարով էկաք:
| |
| − |
| |
| − | Ասին,— Մարե, ղոնաղ չես ուզի:
| |
| − |
| |
| − | Ասաց.— Բալեք ջան , էս խալիֆի տուն Է ,
| |
| − |
| |
| − | էն կռապաշտ Է ղոնաղ չի ուզի:
| |
| − |
| |
| − | Թագավորի տուն ղոնաղ չի գա:
| |
| − |
| |
| − | Ասին,— Սանասար, Բաղդասարի արև սիրես,
| |
| − |
| |
| − | Մեզ Էսօր տեղ մի տուր, քնենք,
| |
| − |
| |
| − | Լուսուն Էլնենք, կերթանք:
| |
| − |
| |
| − | Մեր տղեկներու համար Էնքան Էր լացե,
| |
| − |
| |
| − | Որ աչքեր բան չէր տեսնի:
| |
| − |
| |
| − | Տղեկներ տեսան՝ մեր իրենց չի ճանչնա,
| |
| − |
| |
| − | Ասին,— Մարե, դու մեզ չես ճանչնա:
| |
| − |
| |
| − | Ասաց,— Չէ, բալեք ջան:
| |
| − |
| |
| − | Սանասար ասաց,— Մարե,
| |
| − |
| |
| − | Չէ ես քո Աանասարն եմ,
| |
| − |
| |
| − | Ես էլ քո Բաղդասարն եմ:
| |
| − |
| |
| − | Ծովինար էդ որ լսեց,
| |
| − |
| |
| − | Քառսուն փիլաքան գլոր իջավ,
| |
| − |
| |
| − | Մեկ թևով գրկեց Սանասարին,
| |
| − |
| |
| − | Մեկել թևով Բաղդասարին,
| |
| − |
| |
| − | Ու քառսուն փիլաքան մե բեհնի
| |
| − |
| |
| − | Հանեց վերև, տարավ տուն:
| |
| − |
| |
| − | Մեկին դրեց մե չոքին,
| |
| − |
| |
| − | Մեկելին՝ մեկել չոքին,
| |
| − |
| |
| − | էրեսներ պաղեց, էլաց:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | Փշուր մի հանդարտեց, ասաց.
| |
| − |
| |
| − | — Լաո, խալիֆ ձեզի
| |
| − |
| |
| − | Կռքերի համար մատաղ է կանչե,
| |
| − |
| |
| − | Անմեղ տեղ ձեզ տի մորթի:
| |
| − |
| |
| − | Ձեզ որ կանչի,ասի՝
| |
| − |
| |
| − | Հավաքեմ ժողովուրդ, ձեզ մատղեմ.
| |
| − |
| |
| − | Կասեք՝ խալիֆ ապրած կենա,
| |
| − |
| |
| − | Դու ի՞նչ կանես ժողովուրդ:
| |
| − |
| |
| − | Կասի լաո, ձեզ մատաղ եմ կանչե,
| |
| − |
| |
| − | Տի մատղեմ ձեզ կռքերուն:
| |
| − |
| |
| − | Դու ասեք՝ ախր, հարսանիք չես էրթա,
| |
| − |
| |
| − | Ախր քեզ պարծանք չէ,
| |
| − |
| |
| − | Որ ժողովուրդ կըկանչես, տանես,
| |
| − |
| |
| − | Արի մենք մենակ էրթանք,
| |
| − |
| |
| − | էնտեղ մեզ մատղա, ինչ կանես, արա:
| |
| − |
| |
| − | Կերթաք, կըմտնեք կռոց տուն.
| |
| − |
| |
| − | Թագավոր ձեզ կասի
| |
| − |
| |
| − | Թ՛ե՝ պառկեք՝ ձեզ մատղեմ:
| |
| − |
| |
| − | Կասեք՝ դու երկրպագութեն արա, մենք սովրենք.
| |
| − |
| |
| − | Նոր պառկենք,մեզ մատղա:
| |
| − |
| |
| − | էն որ երկրպագութեն կանի,
| |
| − |
| |
| − | Բաղդասար, դու զարկ խելք ընցնի,
| |
| − |
| |
| − | Սանասար, դու էլ թրով վիզ կտրի:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | Խալիֆ էլեր դիվանխանի տանիս՝
| |
| − |
| |
| − | Թևեր կանթեր, կերթար, կուգար:
| |
| − |
| |
| − | Ջուղաբ տարան, թե «աչքդ լուս»,
| |
| − |
| |
| − | Խալիֆ ուրախացավ, ասաց.
| |
| − |
| |
| − | — Կանչեք թող գան էստեղ:
| |
| − |
| |
| − | էկան ասին.— Թագավոր ձեզ կուզե:
| |
| − |
| |
| − | Սանասար իր աստված կանչեց,
| |
| − |
| |
| − | Դարձավ Բաղդասար, ասաց.
| |
| − |
| |
| − | — Դու ձիու գլուխ բռնի, ես կերթամ,
| |
| − |
| |
| − | Որ կանչեմ, ձին կըհասցուս ինձ:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | Սանասար գնաց մոտ թագավոր.
| |
| − |
| |
| − | Թագավոր գռռաց, ասաց.
| |
| − |
| |
| − | — Ո՞ւր գնացիք, չիմացա՞ք ուր էրթաք,
| |
| − |
| |
| − | Ջոջ կուռք ձեզ կըբերե:
| |
| − |
| |
| − | Սանասար ասաց.— Թագավոր,
| |
| − |
| |
| − | Աշխարհ չենք տեսեր,
| |
| − |
| |
| − | Աշխարհ տեսանք, մոռցանք:
| |
| − |
| |
| − | Քո ջոջ կուռք զորավոր էր,
| |
| − |
| |
| − | Արևելք փախանք, չպրծանք
| |
| − |
| |
| − | Արևմուտ փախանք, չպրծանք,
| |
| − |
| |
| − | Վերջ եկանք, որ մեզ մատաղ անես:
| |
| − |
| |
| − | Թագավոր ասաց.— Բա քո ախպեր՝
| |
| − |
| |
| − | Քո ախպեր Բաղդասար ուր է:
| |
| − |
| |
| − | Սանասար ասաց.
| |
| − |
| |
| − | — Իմ ախպեր ճիժ է, հետի-հետի կըգա,
| |
| − |
| |
| − | Ինձ տար զինի, չուր իմ ախպեր կըգա:
| |
| − |
| |
| − | Թագավոր ասաց,— Դե, էրթանք:
| |
| − |
| |
| − | էլան, գացին:
| |
| − |
| |
| − | Թամաշա էրողներ թափվան:
| |
| − |
| |
| − | Հասան կռքատուն, խալիֆ ասաց.
| |
| − |
| |
| − | — Ջոջ կուռքին երկրպագութեն տուր,
| |
| − |
| |
| − | Որ քեզ մատաղ անեմ էնոր:
| |
| − |
| |
| − | Սանասար ասաց.— Թագավոր,
| |
| − |
| |
| − | Ես էտոր երկրպագութեն չեմ տվե,
| |
| − |
| |
| − | Չեմ գիտեր՝ ինչպես կըպառկեն,
| |
| − |
| |
| − | Դու արի երկրպագութեն տուր,
| |
| − |
| |
| − | Տեսնեմ՝ իմալ կըտաս,
| |
| − |
| |
| − | Ես լե քեզնե սովրեմ, տամ:
| |
| − |
| |
| − | Թագավոր ոսկի թագ դրեց գլուխ,
| |
| − |
| |
| − | Պառկեց, մեկ էրես՝ տրորեց ոսկե սալին,
| |
| − |
| |
| − | էրից որ մեկել էրես տրորե,
| |
| − |
| |
| − | Սանասար կանչեց.
| |
| − |
| |
| − | «Յա Հացն ու գինին, Տեր կենդանին»,
| |
| − |
| |
| − | Ու գուրզ մի իջավ խալիֆի գլխուն,
| |
| − |
| |
| − | Յոթ գազ գետին վար իջուց,
| |
| − |
| |
| − | Ապա քաշեց Թուր Կեծակին,
| |
| − |
| |
| − | Գլուխ կտրեց, թալեց դուրս:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | Էնոր մարդեր ձեն գցին քաղաք,
| |
| − |
| |
| − | Զորք զորապետ ժողվին, էկան:
| |
| − |
| |
| − | Սանասար կանչեց.— Բաղղասար ձին:
| |
| − |
| |
| − | Բաղդասար ձին հասուց:
| |
| − |
| |
| − | Սանասար հեծավ ձին,
| |
| − |
| |
| − | Տեսավ, ի՞նչ տեսավ,
| |
| − |
| |
| − | Քաղաք-քաղքով թափան կռիվ:
| |
| − |
| |
| − | Ձին լեզու էկավ, ասաց,
| |
| − |
| |
| − | — Սանասար, Բաղդասար, չվախեք,
| |
| − |
| |
| − | Զձի քշեք չուր Տախմանաց,
| |
| − |
| |
| − | էն տեղեն չուր ծով գացեք, էկեք,
| |
| − |
| |
| − | Ձեր թուր Զարկեք, ջարդեք զորքեր:
| |
| − |
| |
| − | էնոնք ձին քշին չուր Տախմանաց,
| |
| − |
| |
| − | Դարձան, էկան, հասան ծովափ,
| |
| − |
| |
| − | Տաս դիր գացին, տաս դիր դարձան,
| |
| − |
| |
| − | էնպես փրթին կռապաշտներ,
| |
| − |
| |
| − | Որ խոտի պես փովան գետին:
| |
| − |
| |
| − | Խաբար տվին՝ մարդեր էկան,
| |
| − |
| |
| − | Լեշեր ժողվին ծովափ, դաշտի մեջ,
| |
| − |
| |
| − | Զոռբա սար մի էլավ,
| |
| − |
| |
| − | Չուր հիմիկ էլ տեղ կերևա:
| |
| − |
| |
| − | Գետ կես տրորե, տարե լցե ծով,
| |
| − |
| |
| − | Մեկել կես հլա կայնուկ է էնտեղ:
| |
| − |
| |
| − | էրկու ախպեր հետո էկան,
| |
| − |
| |
| − | Գուրզեր առան մտան կռքատուն:
| |
| − |
| |
| − | Բաղդասար ասաց.— Աանասար,
| |
| − |
| |
| − | Հիմիկ արի կռքեր ջարդենք,
| |
| − |
| |
| − | Տեսնենք էդոնց օղորթ հունար կա:
| |
| − |
| |
| − | — Դե,— ասաց Սանասար,
| |
| − |
| |
| − | Դու ներքևեն արի, ես վերևեն:
| |
| − |
| |
| − | Քրքրին հըմեն կռքեր:
| |
| − |
| |
| − | Հըմեն խառնին իրար,
| |
| − |
| |
| − | Ջարդ ու փշուր էրին,
| |
| − |
| |
| − | Տեսան ըսկի բան չկա
| |
| − |
| |
| − | Վերջ կանչին ժողովուրդ, ասին.
| |
| − |
| |
| − | — Արեք, տարեք ոսկի, արծաթ, ապրեք:
| |
| − |
| |
| − | Ժողովուրղ թափավ կռքատուն,
| |
| − |
| |
| − | Ում շատ հասավ, շաա տարավ,
| |
| − |
| |
| − | Ում քիչ հասավ, քիչ տարավ:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | Սանասար, Բաղդասար դարձան,
| |
| − |
| |
| − | Ուրախ-ուրախ գացին տուն:
| |
| − |
| |
| − | Տեսան՝ իրենց մեր նստե կըլա.
| |
| − |
| |
| − | Ասին.— Մարե, ինչի՞ կըլլաս:
| |
| − |
| |
| − | Ասաց.— Բալեք, սա՞ղ եք:
| |
| − |
| |
| − | Ասին.— Սաղ ենք, մարե:
| |
| − |
| |
| − | Ասաց,— Հապա ի՞նչպես էղավ,
| |
| − |
| |
| − | Անխիղճ խալիֆ ձեզ չմատղեց:
| |
| − |
| |
| − | Ասին.— էն մեզ չկարաց մատղեր,
| |
| − |
| |
| − | Համա մենք իրան մատղեցինք:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | 18
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | Տարի մի մացին Բաղդադ:
| |
| − |
| |
| − | Վերջ խորհուրդ արին, ասին,
| |
| − |
| |
| − | էստեղանք մեզ տուն չի դառնա,
| |
| − |
| |
| − | էլն ենք քոչինք, էրթանք:
| |
| − |
| |
| − | Լուսուն քնուց էլան,
| |
| − |
| |
| − | Իրենց ապրանք բարձին ուղտերուն,
| |
| − |
| |
| − | Առան իրենց մեր, քեռմեր, քահանեն,
| |
| − |
| |
| − | էլան ընկան ճամփա, գաւցին,
| |
| − |
| |
| − | Հասան Մշու դաշտ, նստան:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | Իրիկվորե մինչև կես էյ ի շեր,
| |
| − |
| |
| − | Սանասար կնստեր, կհսկեր Էնոնց,
| |
| − |
| |
| − | Կես գիշերին Բաղդասար կէլներ կնստեր,.
| |
| − |
| |
| − | Մինչև լուս մոտեներ:
| |
| − |
| |
| − | Աղոթարանին քահանեն կէլներ կնստեր,
| |
| − |
| |
| − | Մինչև շիտակ լուս բացվեր:
| |
| − |
| |
| − | Լուս որ բացվեց, արև առներ,
| |
| − |
| |
| − | Կէլնին կէրթին իրենց ճամփեն,
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | Մեկ տասն սւվուր էդպես գացին:
| |
| − |
| |
| − | Գիշեր մի Սանասարեն ետո
| |
| − |
| |
| − | Բաղդասար կհսկեր էնոնց:
| |
| − |
| |
| − | Հանկարծ թիթեռնիկ էր, թե քամի,
| |
| − |
| |
| − | Զարկեց, ճրադ ընցուց:
| |
| − |
| |
| − | Բաղդասար ձեռ տարավ ծոց,
| |
| − |
| |
| − | Նա կրակ կար, նա չախմախ:
| |
| − |
| |
| − | Ախպորն էլ ամոթու չիմցուց:
| |
| − |
| |
| − | էլավ, աչք ածեց, տեսավ՝ մի տեղ,
| |
| − |
| |
| − | Վրանի տակ, կրակ վեր կրակի, կըվառեր:
| |
| − |
| |
| − | Իր թուր կապեք, գուրզ առավ ձեռ, գնաց:
| |
| − |
| |
| − | Գնաց, կրակ վերուց տի բերեր,
| |
| − |
| |
| − | Փոշմընավ, դարձավ ետ,
| |
| − |
| |
| − | Կրակ էրողին հարցոլց.
| |
| − |
| |
| − | — Ի՞նչ մարդ եք,
| |
| − |
| |
| − | էս կրակ էրող մարդ ասաց,
| |
| − |
| |
| − | — Ես կրակ խափուշիկն եմ,
| |
| − |
| |
| − | էնա, էնտեղ էլ իմ զորքն է:
| |
| − |
| |
| − | Ասաց,— Որ դու կրակ խափուշիկն ես,
| |
| − |
| |
| − | Ուստի՝ կըգաս, կամ ուստ կերթաս–
| |
| − |
| |
| − | էն էլ ասաց.— Մեր թագավոր
| |
| − |
| |
| − | Սանասար,Բաղդասար սպաներ են,
| |
| − |
| |
| − | Կերթամ էնոնց սպանեմ,
| |
| − |
| |
| − | Մեր թագավորի վրեժ առնեմ:
| |
| − |
| |
| − | Բաղդասար թուր քաշեց, ասաց.
| |
| − |
| |
| − | — Ես Բաղդասարն եմ, որ կամ,
| |
| − |
| |
| − | Սանասարն էլ էնտեղ քնուկ է:
| |
| − |
| |
| − | Զարկեց, խափուշիկի վիզ թռցուց,
| |
| − |
| |
| − | Ապա ընկավ զորքի մեջ,
| |
| − |
| |
| − | Աջու գնաց, ձախ ու ջարդեց,
| |
| − |
| |
| − | Ձախու գնաց, աջ ու ջարդեց,
| |
| − |
| |
| − | Ամեն շունչ-կենդանի կտրեց,
| |
| − |
| |
| − | Դարձավ, էկավ իր տեղ,
| |
| − |
| |
| − | Գլուխ դրեց, պառկավ:
| |
| − |
| |
| − | Լուս բացվավ, էլան,
| |
| − |
| |
| − | Բեռներ բարձին, գացին,
| |
| − |
| |
| − | Գագիկ թագավորի քաղքին մոտեցան,
| |
| − |
| |
| − | Մե ծառի տակ վրան զարկին, նստան:
| |
| − |
| |
| − | Տեսան՝ մեկ մարւդ էնտեղեն գիկա:
| |
| − |
| |
| − | Կանչին, ասին,— Գնա քաղաք,
| |
| − |
| |
| − | Թագավորին շատ բարև, տար, ասա
| |
| − |
| |
| − | Ծովինար, իր էրկու տղեք
| |
| − |
| |
| − | էկած են ողջ-առողջ աղբրի մոտ,
| |
| − |
| |
| − | Աչք ձեր լուս էղնի:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | էդ մարդ ակընճկլեն տարավ թագավորին,
| |
| − |
| |
| − | Թե քո աղջիկ էկավ էրկու տղա հետ:
| |
| − |
| |
| − | Գագիկ թագավոր մինչև էտ օր
| |
| − |
| |
| − | էնքան արցունք էր թափե,
| |
| − |
| |
| − | Որ աչքեր վնասվեր էր:
| |
| − |
| |
| − | էրբոր լսավ էդ բան, խնդացավ,
| |
| − |
| |
| − | էլավ, գնաց աղջկա առեջ:
| |
| − |
| |
| − | Տեսավ աղջկա հետ մարդ չկա,
| |
| − |
| |
| − | Մենակ էրկու տղեք են,
| |
| − |
| |
| − | Գլուխ կախեց, շատ տրտմեցավ:
| |
| − |
| |
| − | Սանասար էդ բան տեսավ, հարցուց.
| |
| − |
| |
| − | — Պապո, ի՞նչու տրտմեր եք:
| |
| − |
| |
| − | Թագավոր պատասխան էտու, ասաց,
| |
| − |
| |
| − | — Դուք խալիֆի լաճերն եք,
| |
| − |
| |
| − | Ձեր մեր՝ թագավորական կին.
| |
| − |
| |
| − | Ձեզ հետ հազար ձիավոր տեղներ,
| |
| − |
| |
| − | Ուր են հապա էդոնք,
| |
| − |
| |
| − | Կա -չկա դուք փախեր էք,
| |
| − |
| |
| − | Լաո, էդ ինչի էկեր էք:
| |
| − |
| |
| − | Սանասար ասաց.— Պապո,
| |
| − |
| |
| − | Մենք որ կանք, ջրեղեն ենք, հրեղեն,
| |
| − |
| |
| − | Քո աղջիկ մինչև հիմիկ էլ կույս է:
| |
| − |
| |
| − | Մեր մեր էրեսից իցկեցին,
| |
| − |
| |
| − | Մեզ էլ կուզին մատղեն կռքերին:
| |
| − |
| |
| − | Մենք էլանք, խալիֆ սպանինք,
| |
| − |
| |
| − | Տարի մի Բաղդադ նստանք,
| |
| − |
| |
| − | Վերջ թորկինք, էկանք քո դուռ:
| |
| − |
| |
| − | Սրանից ետ էլ մի վախենա,
| |
| − |
| |
| − | Ոչ մեկ էլ չի կարա գա,
| |
| − |
| |
| − | Քո երկիր քար ու քանդ անի,
| |
| − |
| |
| − | Քո աղջիկ, քո ազգ գերի անի, տանի:
| |
| − |
| |
| − | էս խոսքի վրա Գագիկ խնդացավ, ասաց.
| |
| − |
| |
| − | - Դե՛, էլեք, որդիք, էլեք էրթանք:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | Մեր տղերաց խրատ էր տվե, ասե.
| |
| − |
| |
| − | — Թագավոր ձեզ որ տուն կանչե,
| |
| − |
| |
| − | Շնորհակալ էղեք, ասեք.
| |
| − |
| |
| − | «էկանք ձեզ տեսանք՝ ողջ առողջ էք,
| |
| − |
| |
| − | Իրարուց հավաս առանք, կէրթանք»:
| |
| − |
| |
| − | Որ շատ զոռի, ասեք, թագավոր,
| |
| − |
| |
| − | Թե Ծովասար, Մարութկա ջուր,
| |
| − |
| |
| − | ճապաղջրի Բաժն ու Քոդեն
| |
| − |
| |
| − | Մեզ տաս, կըգանք պալատ,
| |
| − |
| |
| − | Թէ չե՞ս տար, կերթանք:
| |
| − |
| |
| − | Ինք որ «Հացն ու գինին, Տեր կենդանին» երդվավ, կտա,
| |
| − |
| |
| − | Որ տվեց, կելնենք, կերթանք:
| |
| − |
| |
| − | Թագավոր որ հրավերք արեց,
| |
| − |
| |
| − | Տղեք ասին.— Շնորհակալ ենք, պապո.
| |
| − |
| |
| − | էկանք, ձեզ տեսանք, ողջ-առողջ եք,
| |
| − |
| |
| − | Ւրարուց հավաս առանք, կէրթանք:
| |
| − |
| |
| − | Թագավոր մեկ էլ հրավերք արեց,
| |
| − |
| |
| − | Սանասար ասաց.— Պա՛պո,
| |
| − |
| |
| − | Թէ Ծովասար, Մարութկա ջուր,
| |
| − |
| |
| − | ճապաղջրի Բաժն ու Քոդեն տաս,
| |
| − |
| |
| − | Կըգանք պալատ, թէ չէ՝ կէրթանք:
| |
| − |
| |
| − | — Որդիք,— ասաց թագավոր,—
| |
| − |
| |
| − | Հացն ու գինին, Տեր կենդանին,
| |
| − |
| |
| − | Մեր հոգուց զատ, ինչ ուզեք կտանք:
| |
| − |
| |
| − | Տվեցի, որդիք, արեք Էրթանք:
| |
| − |
| |
| − | Էլան, գնացին քաղաք,
| |
| − |
| |
| − | Ւջան թագավորի պալատ,
| |
| − |
| |
| − | Տարի մի մացին պապու մոտ:
| |
| − |
| |
| − | Ավուր մի Ծովինար ասաց.—
| |
| − |
| |
| − | Տղեկներ, գացեք թագավորին խնդրեք,
| |
| − |
| |
| − | Թող մեզ իզին տա, մենք էրթանք,
| |
| − |
| |
| − | Ինչքան մացինք բավ է:
| |
| − |
| |
| − | Սանասար, Բաղդասար մոտ գացին թագավոր,
| |
| − |
| |
| − | Գլուխ տվին, կայնան ասին.— Պապո,
| |
| − |
| |
| − | Կըխնդրենք քենե, իզին տաս
| |
| − |
| |
| − | Քաղքից դուրս գանք, էրթանք մեր տեղ:
| |
| − |
| |
| − | Գագիկ թագավոր ասաց.
| |
| − |
| |
| − | — Որդիք, ես տղա չունեմ,
| |
| − |
| |
| − | Մնացեք ինձ մոտ, ես կըմեռնեմ,
| |
| − |
| |
| − | Իմ թախտ ու թագ ձեզի կըմնա,
| |
| − |
| |
| − | Կըլնի ձեզի տուն:
| |
| − |
| |
| − | Ասին.— ՉԷ պա՛պո,
| |
| − |
| |
| − | Էկանք ձեզ տեսանք, ողջ-առողջ եք,
| |
| − |
| |
| − | Իրարուց կարոտ առանք, կերթանք,
| |
| − |
| |
| − | Անդոկա սարի գլուխ տուն ենք շիներ,
| |
| − |
| |
| − | Կերթանք, Էնտե ապրենք:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | Շնորհակալ կգան, կաց բարով արին,
| |
| − |
| |
| − | Առան իրենց մեր, քեռմեր, քահանին,
| |
| − |
| |
| − | Ձիեր հեծան, ընկան Էնոնց առեջ,
| |
| − |
| |
| − | Գացին, Էլան Անդոկա սարի գլոխ,
| |
| − |
| |
| − | Հասան իրենց բերդին,վար իջան:
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | Սանասար շատ զորըդնեղ մարդ Էր,
| |
| − |
| |
| − | Սև սարի բոլոր Ու չուր Ծծմակաքիթ,
| |
| − |
| |
| − | Մշու վերևով բադան քաշած,
| |
| − |
| |
| − | Էլած Էր չուր Սեղանասարի գոտին,
| |
| − |
| |
| − | Չուրի ճապաղջրի դուրան, Մուրադ գետի բերան:
| |
| − |
| |
| − | Էդ ամեն տիրապետեց Սանասար:
| |
| − |
| |
| − | Չորս դարգահ Էլ թողեց բերդին,
| |
| − |
| |
| − | Ու միշտ, հանապազ կըզարկեր դարգահներ
| |
| − |
| |
| − | Ու կըհեծներ իր ձին,
| |
| − |
| |
| − | Ու ինչքան գել ու գազան Էղներ, կըբռներ:
| |
| − |
| |
| − | Օրերուց մեկ էլ զարկեց, գնաց չուրի Մըսր,
| |
| − |
| |
| − | Չուրի Բաթմանա կամուրջ, չուրի Անգեղա ձոր:
| |
| − |
| |
| − | էնպես փահլևան էղան ախպերներ,
| |
| − |
| |
| − | Որ էնոնց ձեն աշխարհք բռնեց:
| |
| − |
| |
| − | Շատ մարդեր լսան, ասին,
| |
| − |
| |
| − | - Ջանըմ, մենք նստեր ենք էստեղ, ի՞նչ,
| |
| − |
| |
| − | Գող մարդեր ամեն ժամանակ
| |
| − |
| |
| − | Կըգան մեր ապրանք զարն են, տանեն,
| |
| − |
| |
| − | Մենք էրթանք էդա Սասուն.
| |
| − |
| |
| − | էնտեղ Սանասար, Բաղդասար
| |
| − |
| |
| − | Իրենց գեղական լավ կըպահեն,
| |
| − |
| |
| − | էնոնց մալ-անասուն կըպահպանեն,
| |
| − |
| |
| − | էնոնցմե նա խարչ կառնեն, նա իյարաչ.
| |
| − |
| |
| − | Վար ու ցանք կանեն, կըհարստանան:
| |
| − |
| |
| − | Խեղճ, աղքատ մարդեր էլան,
| |
| − |
| |
| − | Հա քիչ-քիչ, հա քիչ-քիչ էկան Սասուն,
| |
| − |
| |
| − | Աասուն շատացավ, ահագին քաղաք դարձավ,
| |
| − |
| |
| − | Քեռի Թորոսն էլ քոչեց էս նոր քաղաք:
| |
